Kynjaðir kroppar, kyngervi, kyngervisútlagi, kyngervisstæling, kyngervisblöndun, kynusli, kynskjönun, hinseginfræði: Judith Butler og Geir Svansson

Á áttunda áratugi síðustu aldar sagði norður-ameríski fræðimaðurinn, Shulamith Firestone (1945-2012), í bók sinni ”Þrætubók um kynin (The Dialectic of Sex: The Case for Feminist Revolution) m.a.: „Það verður ekki gengið milli bols og höfuðs á bandormi þrælkunarinnar, nema byltingin uppræti grundvallarstofnunina, hina náttúrulegu (biological) fjölskyldu, [því] hún getur [auðveldlega] orðið gróðrarstía andlegs valds.“ Hún lagði einnig hugmyndafræðileg drög að afnámi kyns.

Rétt um áratugi síðar tók landi hennar, heimspekingurinn, Judith Butler (f. 1956), við hugmyndafræðikeflinu. Judith er margverðlaunuð fyrir fræði sín og torskiljanlega texta. Hún á sér aðdáendur víða um heim – m.a. á Íslandi. Geir Svanson, bókmenntafræðingur, skrifaði fyrir síðustu aldamót, fræðandi grein um Judith (sjá safnritið. Flögð og fögur skinn, ritstýrt af Jóni Proppé).

Við lestur og þýðingu á verkum hennar, þótti Geiri íslenskan sníða þessum merka hugsuði stakkinn þröngan. Því „neyddist“ hann að smíða ný orð. Eitt þeirra er „kyngervi,“ þar sem „kynferði“ rúmaði ekki hugsun Judith. „Kyngervi“ er nú orðið eitt af eftirlætisorðum kvenfrelsara.

Geir segir m.a. svo um „Judith-arfræði“: „Við sögu koma ýmsir kyngervisútlagar; dragdrottningar; kyn- og klæðskiptingar. Umræðan snýr einnig að samkynhneigðum og öllum þeim sem eru á skjön við forræði gagnkynhneigðra. Kvaðir þessarar valdaformgerðar sem enginn samfélagsþegn getur virt að vettugi eru grundvallaðar á rammri eðlishyggju, tvíhyggju og tvenndarandstæðuhugsun sem skilyrðir allar birtingarmyndir kyngervis innan hins gagnkynhneigða kerfis.“ …

Um kyngervisblöndun og kyngervisstælingu: „Kyngervisblöndun (gender blending) er regnhlífarhugtak yfir kyn- og klæðskipti og allar birtingarmyndir þessara fyrirbæra. … Kyngervisskæling (gender blending)er notað um meðvitaða blöndun í þeim tilgangi að gera hefðbundna aðgreiningu kyngerva óljósa. Nýlega er farið að nota orðið „transgenderism“ fyrir pólitíska afstöðu sem felst í því að skæla kyngervi og hafna gagnkynhneigðri tvenndarskiptingu kyngerva.“ Og þar með hafna þeirri „pólitísku hugmyndafræði sem dylst á bakvið tvenndarkerfi kyngervis.“ Þessi dulda hugmyndafræði elur m.a. af sér kvenímynd, sem „fellur að öllu leyti að þeirri ímynd sem föðurveldi hinnar gagnkynhneigðu skyldu heldur að konum.“ Kyngervisskælingin og kyngervisblöndunin skapar „kyngervisútlaga“ (gender outlaw).

Ofangreint er inntak hinseginfræða: „Hinsegin fræði eru ekki eingöngu akademísk fræði heldur einnig hugarfar og pólitískt andóf sem stundað er utan háskóla. … Með hinsegin fræðum er kannski kominn vettvangur þar sem samkynhneigðir, kynskiptihneigðir, konur, og aðrir sem eru hinsegin í gagnkynhneigðu skipulagi, geta unnið gegn útilokun og markað sér rými og réttlæti.“

Um bók Judith, „Kyngervisusla: Femínisma og niðurrif sjálfsmyndar (Gender Trouble: Feminism and the Subversion of Identity), segir m.a.: „Þættar hún saman baráttustrengi samkynhneigðra, kvenna og þeirra sem eru á skjön við norm samfélagsins. Óvinurinn er sameiginlegur. Að baki fordómum og óréttlæti því sem téðir einstaklingar og hópar þurfa að þola gnæfir gagnkynhneigt forræði.

Kyngervisusli er róttæk gagnrýni á ráðandi karlhyggju en líka á þá tegund eðlishyggju sem hefur valdið glundroða innan femíniskra fræða. …. Í uslanum felast möguleikar á andófi gegn þeim grunnformgerðum gagnkynhneigðs forræðis sem einkum hyglir hvítum (kristnum) körlum.“

Og áfram gerir Geir grein fyrir Judith-arfræðum: „Kyngervi eru ekki náttúrleg heldur verða til í gjörningnum, um leið og þau eru „sögð“: Gjörningurinn framleiðir það sem átti að búa í „eðli“ kyngervisins. Til að staðfesta sig verða kyngervi að endurtaka sig í sífellu. En það er einmitt í endurtekningunni, eða endurtekningarferlinu, sem óstöðugleiki kyngerva kemur í ljós: hver ítrekun er aldrei nákvæmlega eins og sú á undan. Afbygging [niðurrif] kyngerva býr því í hjarta hins „upprunalega“ og kyngervi eru því hvorki eðlileg né einungis tvö heldur áunnin og fjölmörg. Þau verða því að skoðast sem eftirlíkingar án upprunalegrar staðreyndar.“ …

„Skyldubundin gagnkynhneigð skilgreinir sig út frá því sem er öðruvísi og sjúkt, þar sem samkynhneigð er gölluð eftirmynd hinnar upprunalegu gagnkynhneigðar. Butler bendir á að hið upprunalega byggi þannig á eftirmyndinni. Gagnkynhneigð eigi því ekki óskorðan rétt á upprunaleika og náttúrlegri tilvist þar sem hún þarfnist samkynhneigðar til að staðfesta tilvist sína. Sama gildi um allt sem setji sig í stöðu hins upprunalega. Tvenndarandstæðan sé því komin í uppnám og jafnframt gagnkynhneigt forræði.

Butler setur síðan fram hugmyndina um samkynhneigð sem eftirlíkingu, fremur en eftirmynd, gagnkynhneigðar. Eftirlíkingin er nokkurs konar skopstæling sem afhjúpar kyngervi, og þar með gagnkynhneigð: Rétt eins og eftirlíkingin er hið upprunalega, (leikrænn) gjörningur (performance) eða athöfn sem krefst sífelldrar ítrekunar norma sinna og áframhaldandi útilokunar þess sem fellur ekki að „réttum“ skilgreiningum.

En i endurtekningunni kemur í ljós tvíbendi, eða bil, á milli hinnar fullkomnu ímyndar gagnkynhneigðar og normsins: Gagnkynhneigð hlýtur, á sama hátt og hugtakið samkynhneigð, að vera óstöðug. Tilraunir hennar til að styrkja sig með sífelldum ítrekunum á ófullkomnum eftirlíkingum hinnar fullkomnu fyrirmyndar hljóta að mistakast. Með því að benda á misræmið í kyngervisstaðfestingu, að öll kyngervi eru ávallt þegar afbyggð „skjöna“ kyngervisfræðingar og -útlagar hið „eðlilega“. Skjönun á gagnkynhneigðu forræði felst í því að afbyggja þær forendur sem undirskipa og útiloka aðra í nafni hins heilbrigða, eðlilega, náttúrlegs skipulags eða almáttugs guðs.“

Franski spekingurinn, Michel Foucault (1926-1984), sem margt hefur skrifað um vald í orðum fólgið, veitir Judith innblástur í vangaveltum hennar um efni(s)lega líkama og „orðræðumörk „kynja.:““ Geir gerir svofellda grein fyrir þessum vangaveltum:

„Efni(s)legir líkamar eru þeir líkamar sem skipta máli, (eru efnilegir), þar með sýnilegir, og „til“, í efni (efnislegir). Efni(s)legir líkamar eru holdtekjur gagnkynhneigðs forræðis. Af þessu er ljóst að „líkaminn“ tilheyrir orðræðunni. Butler hafnar ekki líkamanum, eða hugtakinu „líkami“, þótt hún beiti hann róttækri gagnrýni eða afbyggingu. Hún heldur því fram að í „líkamanum“ og „kyninu“ sem kunna að virðast efnislegur sannleikur utan allrar orðræðu og óumdeilanleg merkingarmið, búi dulið en skilvirkt vald:

Efni(s)leiki verði til fyrir áhrif valdsins. Butler afneitar því ekki líkamanum eða notagildi skilgreininganna. Afbygging forsendu losar um frumspekilega fjötra hennar en þurrkar hana ekki út. Að því loknu, og ekki fyrr, er hægt að grafast fyrir um þá pólitísku hagsmuni sem að baki liggja. Með því að koma efninu/líkamanum í uppnám opnast möguleikar á nýjum leiðum til að aðrir líkamar skipti máli og verði efni(s)legir.“

„Hugtökin „límami“ og „kyn“ eiga sér sögu. Sannleikur þessara sagna er margræður og hugmyndafræðilegur. „Raunveruleikann“ er ekki hægt að nálgast beint: Við getum „vitað“ af honum, þarna einhvers staðar, en merkingarmið hljóta að færast undan á meðan tungumálið er eini aðgangur okkar að raunverunni. Sjálf „náttúran“ er því aldrei „hrá“; hún er þegar „steikt“ um leið og hún er sögð. Sama gildir um „kynið“: Náttúrustærðirnar karl (karlkyn) og kona (kvenkyn), undirstöður kyngerva, hornsteinar mannkyns, eru tæplega jafn náttúrulegar og okkur er sagt.

Eins og lesa má úr guðfræðilegum sögnum um upphafið: Í upphafi var Orðið og sköpun mannsins „eftir guðs mynd“. Eftirmynd. Adam og Eva eru strax í árdaga eftirmyndir fyrirmyndar (guðs). Þar með ekki upprunaleg og kannski tæplega náttúruleg? Og fyrirmyndin, sem er ímynd(un): hvors/hvers kyns er hún? Karl eða kona? Liggur ekki í augum uppi að guð er tvíkynja/hermafródíta og því fullt til-efni þess að alls kyns líkamar skipti sköpum og verði efni(s)legir?“

Fleiri íslenskir kvenfrelsarar hafa skrifað um Judith, t.d. Dagný Kristjánsdóttir, bókmenntafræðingur, Sigríður Þorgeirsdóttir, heimspekingur, Irma Erlingsdóttir, bókmenntafræðingur og Nanna Hlín Halldórsdóttir, heimspekingur (sjá krækju).

Sigríður segir t.d.: „Í raun eru hugtökin [um kyn] ekki annað en afurðir stofnana, ferla og orðræðu sem eiga sér margbreytilegar og margræðan uppruna. Butler veitist einkum að tveimur ráðandi viðmiðum sem ákvörðunarvaldi í kynferðisskilgreiningum, en það eru „phallocentrism“ [völsamiðun, reðurræði] og kvöð um gagnkynhneigð … Butler [telur] sig geta fært nægar sönnur fyrir því að „kona“ og „karl“ séu ekki annað en hugtakatilbúningur.“ …

„Líffræðilegt kyn [eðliskyn] verður til við valdbeitingu því það eru reglugefandi staðlar sem holdgera kynið. Stöðug kvöð um endurtekna beitingu þessara staðla leiðir til efnisgerðar kyns. … „Kyn“ er að hennar mati ávallt „kynferði“, þar sem það er ekki eitthvað upprunalegt, heldur túlkun orðræðu.“ (Kvennamegin) …

„Butler ... sækir til kenninga [Michael] Foucaults, [þar sem helsta stefið] er að líkaminn sé afurð orðræðuvaldsins. Það sem vanalega er kallað líkami reynist, þegar betur er að gáð, vera líkamsgervi sem ráðandi öfl í samfélaginu móta í samræmi við hagsmuni sína. En þótt líkaminn sé mótaður með þessum hætti merkir það ekki að maðurinn hafi ótakmarkað frelsi til að skapa líkama sinn, kyn og kynferði. Ástæðan fyrir þessu er, að mati Butler, að við getum ekki hafið okkur yfir þann samfélagslega vef valdaferla sem við erum frá upphafi samofin.“ (Konur og líkaminn: Frá Beauvoir til Butler.)

Hinseginfræði Judith Butler eru nú námsefni handa börnum í „kynjafræði“ á Vesturlöndum. Í hnotskurn: Kyn verður til fyrir gjörning orðanna, í samtali, og því síkvikt og breytilegt. Hvítir karlar beita skilgreiningarofbeldi til að sannfæra börn um, að þau séu annað tveggja karlkyns eða kvenkyns. Börn ættu að varpa af sér oki slíks ofbeldis og skilgreina kyn sitt sjálf. Fræði Judith endurspeglast þegar í löggjöf um „kynrænt sjálfræði.“

Læt hér fylgja glefsu úr textum hennar, sem áhugasamir gætu spreytt sig á: “The move from a structuralist account in which capital is understood to structure social relations in relatively homologous ways to a view of hegemony in which power relations are subject to repetition, convergence, and rearticulation brought the question of temporality into the thinking of structure, and marked a shift from a form of Althusserian theory that takes structural totalities as theoretical objects to one in which the insights into the contingent possibility of structure inaugurate a renewed conception of hegemony as bound up with the contingent sites and strategies of the rearticulation of power.”

https://www.visindavefur.is/svar.php?id=65469 –

Kynofbeldismeðferð fyrir drengi

RÚV tekur sjálft sig til kostanna um þessar mundir, flugskeið um völl ofbeldis og drengjafæðar. Útvarp okkar allra færir oss nær daglega fréttir um eftirtalin efni; heimilisofbeldi (ofbeldi karla), sem ekki hjaðnar; málþing félagsráðgjafa um vána; aukningu tilkynninga um hópnauðganir (af karla hálfu býst ég við); ýfingu gamalla meina hjá konu, sem varð fyrir karlofbeldi (og fékk sex millur fyrir); karlrudda sem byrla konum eitur til að fá þær til við sig, næstum-nauðganir í því sambandi; ónóga sjúkrabílaþjónustu við brotaþola byrlana, ónóga athygli neyðarmiðstöðva og ónóga þjónustu frá heilbrigðiskerfinu, sem ekki vill greina sýni úr því gutli, sem þær drekka; ósvífin tilboð drengja og karla í nektarmyndir af saklausum og föðurveldishrelldum stúlkum, sem gera þó ekki annað en að selja kyntöfra sína. Það er varla nýlunda.

Hið geigvænlega klámáhorf drengja er sömuleiðis þráfaldlega fjallað um og hver sérfræðingurinn af öðrum leiddur fram. Mér sýndist RÚV meira að segja hafa fundið einn karlmann til skrafs um efnið. Annars eru persónur og leikendur þeir sömu að miklu leyti. Fórnarlamb frá Öfgum, forstýra Stígamóta og forstýra Barnahúss. Nú er reyndar ný spákona mætt til leiks á leiksviði RÚV, María Jónsdóttir, félagsráðgjafi hjá Greiningar og ráðgjafarstöð ríkisins. Rúsínan í enda þessarar fréttapylsu kom í kvöldfréttum sjónvarps RÚV í dag, 26. okt. 2021:

”Mikil þörf er fyrir meðferð fyrir unglingspilta sem sýna óviðeigandi kynhegðun, að mati félagsráðgjafa. Greiningar- og ráðgjafastöð ríkisins býður nú upp á slíka meðferð. Skilgreiningar á óviðeigandi kynhegðun er meðal annars, ef barn undir átján ára aldri tekur þátt í kynferðislegri athöfn, án samþykkis eða þegar það nýtir sér yfirburði sína í þeim tilgangi. Þriðjungur kynferðisbrota á börnum eru framin af öðrum börnum og meirihluti þeirra er með þroskafrávik. Meðferðin sem kallast „Keep Safe“ er ætluð 13 til 18 ára piltum. Hún hefur gefið góða raun í nokkrum löndum og var kynnt á málþingi félagsráðgjafa um ofbeldi í dag.

Viðtal við Maríu Jónsdóttur, félagsráðgjafa: „Eins og staðan er í dag og öll þessi umræða sem hefur átt sér stað þá er mikil þörf fyrir úrræði eins og Keep safe.“ RÚV: Meðferðin nær yfir 10 skipti 1.5 tíma í senn og er í samstarfi við foreldra piltana. Lögð er áhersla á að styrkja sjálfsmynd þeirra og aðstoða þá við að taka réttar ákvarðanir og nú er boðið upp á meðferðina í annað sinn og sex piltar taka þátt í henni. María: „Málin hafa ratað inn í Barnahús og hérna til barnaverndarnefnda og kannski þolendur sem þeir hafa brotið á hafa farið inn í Barnahús. Og þannig hafa þeir ekki fengið dóm sem slíkan.“ RÚV: „María segir erfitt að áætla fjölda pilta, sem þyrftu meðferð sem þessa. María: „Það eru mjög margir að fara yfir, að stíga yfir mörk annarra, og ég held að við ættum alveg að geta verið með, keyrt námskeið hverja einustu önn með 6 til 8 strákum, ef að við komum því í þann farveg, sem við hefðum viljað sjá.“

Við fáum ekkert að vita meira um þessa drengi; hvað hafa þeir unnið sér nákvæmlega til óhelgi; hverjar séu aðstæður þeirra; hvað þeir segja sjálfir? Í fréttinni er talað um foreldra. Hins vegar er ekki ólíklegt, að yfirleitt sé um mæður að ræða. Hugsanlega sjáum við hér í íslenskt skott þeirrar þróunar, sem er lengra komin í fyrirmyndarríkinu, Bandaríkum Norður-Ameríku, landi hinna frjálsu – einkum þó kvenfrelsara. Þar hafa rannsóknir sýnt fram á fylgni milli föðurleysis, hegðunarvandkvæða, vondrar sjálfsmyndar og lélegs árangurs í skóla. Föðurlausar stúlkur verða áberandi gagnrýnislausar í samskiptum við drengi, karlmenn.

Ætli fjölgun sálfræðinga og fleiri viðgerðakostir fyrir drengi séu svar við auknum vanda, vesöld, depurð, óöryggi, ótta og kynfíkn, sem er í eðli sínu lík annarri fíkn eins og t.d. skjáfíkn, vímuefnafíkn, ofbeldisfíkn og símafíkn. Það er hollt að muna grundvallarregluna; börnin læra það sem fyrir þeim er haft. Það er meira að segja góð sálfræði.

En aðferðin við lækningar, meðferðir, handtökur og viðgerðir á drengjum og körlum byggir á sömu grunnspekinni: Karlar eru sökudólgar, vondir, eitraðir og einir ábyrgir fyrir samskiptum, þegar illa fer. Yfirleitt eru það eingöngu konur, sem skilgreina þá og vanda þeirra. Yfirleitt eru það einnig konur, sem gera við þá, lækna þá, beina þeim á rétta braut.

Stundum eru það þó karlmenn, sem koma að lækningu á fullveðja kynbræðrum sínum. Stígamót hafa í sínum röðum einn svoleiðis. Hann hugsar eins og samstarfskonurnar gera.

Ég þekki ekki meðferðina, sem um er rætt í fréttinni. Ég finn engar upplýsingar um hana á heimasíðu Greiningarstöðvarinnar. María býður þar að vísu námskeið um kynlíf unglinga. Við snögga leit á vefnum finn ég heldur ekkert, nema ef vera kynni aðferð félagsskapar, sem kallar sig „Keep Kids Safe.“ Hann vill ekki síður bjarga bágstöddum konum en börnum og unglingum frá afleiðingum kynofbeldis.

Ég væri þakklátur fyrir fræðslu um efnið.

Kynlífsórar kvenna. Bók Nancy Friday. Leynigarðurinn minn. 2: Nauðgun og annað ofbeldi

Aðvörun: Í pistlinum koma fyrir bersöglilýsingar kvenna á kynlífsórum sínum. Þær eru ekki fyrir viðkvæma.

Konur kveinka sér stöðugt undan nýjum tilbrigðum við kynofbeldi karla. Nú er það orðið kynofbeldi af karlmanns hálfu, álpist hann inn í sjónmál konu og líti hana hýru auga - að hennar eigin dómi. Því væri ekki úr vegi að líta um öxl og horfa til kynlífsþjáninga formæðra þeirra til samanburðar og aukins skilnings. Allt er greinilega á hverfanda hveli í þessu efni. (Blaðsíðutölur í sviga).

Órar um nauðgun og ofbeldi eru viðmælendum Nancy stundum hugleiknir til örvunar og unaðs í kynlífinu. Endur fyrir löngu benti Sigmund Freud (1856-1939), upphafsmaður sálgreiningar (psychoanalysis) á samtvinnun ýgi - gegn sjálfum sér og öðrum – og kynhvatar í sálu manna. Frá dögun mannlífs virðist ýgin og ofbeldið hafa fylgst að.

Kvenskjólstæðingar Sigmund skýrðu honum ósjaldan frá nauðgunarreynslu í æsku, meðal annars af hendi föður síns. Slíkar frásagnir tók hann góðar og gildar framan af, en fór síðan að efast um, að þær hefðu allar við rök að styðjast. Trúlega væri svo, að reynslan ætti rætur í kynórum hlutaðeigandi kvenna. Þessi kenning hefur gert Sigmund að einum versta fjanda kvenfrelsaranna. Það hefur vafalaust ekki orðið honum til vegsauka í þeirra augum heldur, að hann var hvítur karlmaður.

Hér fylgja nokkrar sögur úr brautryðjandariti Nancy:

Alison, sem er fjórtán vetra, notar í órum sínum kunnuglega ímynd eða nauðgarakjörmynd; hinn ofsafengna sjómann. Hinn leikarinn á sviðinu er vinkona hennar: „Í svefnherberginu mínu leikur hún brjálæðing hússins, en ég óspjölluðu meyja. Hún klæðir mig í kynþokkafull baðföt … Síðan leikur hún hlutverkið sem ógnvænlegan sjómann, sem nauðgar mér. Hún leggst ofan á mig og nuddar láfu sinni við mína. Ég fæ æðislega fullnægingu (æðislegri en hjá hvaða karlmanni sem væri).“ (274)

Elizabeth er gift húsmóðir. Hún býr yfir fjörugu ímyndunarafli, sem hún beitir óspart, þegar hún fróar sér. Elizabeth ímyndar sér sölumann, sem kveður dyra. Hún býður honum inn fyrir. Meðan á söluræðunni stendur, fækkar hún fötum og fróar sér. Frygð beggja eykst stöðugt: „Þegar hér er komið sögu býð ég honum stundum að ráðast til inngöngu [í mig]. Það veldur honum undrun og yndi. Hann nær varla af sér buxunum sökum ógurlegs holdriss. … Hann slær helming af hverju því, sem hann hefur á boðstólnum … Meðan ég ímynda mér þetta sting ég gulrót eða þvíumlíku upp í endaþarminn og örva snípinn með hendi eða titrara til að magna órana.

Stundum breyti ég söguþræðinum. Ég geri ekkert til að tæla eða hvetja karlmanninn. En þegar hann kemur inn í húsið eru töfrar mínir slíkir, að það halda honum engin bönd. Og hann nauðgar mér þarna í setustofunni – en gætir þess að valda mér ekki eiginlegum sársauka eða meiða mig. Ég ímynda mér, að hann sé einstaklega kunnáttusamlegur elskhugi. Enda þótt ég hafi afneitað og reynt að telja honum hughvarf, fer svo, að ég þrábið um meira af svo góðu. Hann stríðir mér og giljar og krefst þess svo, að ég veiti honum unað með ýmsu móti … athafnir, sem mér eru ókunnar og hef aldrei verið beðin um. [En] ég hef oft óskað þess, að eiginkarlinn hefði beðið mig þessa.“ (92)

María hefur verið gift í þrjú ár: Hún segir: „Stundum geri ég mér í hugarlund, að eiginkarlinn sé svo spenntur fyrir mér, að hann rífi af mér fötin og „nauðgi“ mér. … Uppá síðkastið hef ég oft og tíðum verið afundin, þegar hann stígur í vænginn við mig (sem er um það bil mánaðarlega), svo að hann þvingi mig til samræðis og í þeirri von, að hann nauðgi mér einhvern veginn. Enn sem komið er, lætur hann hjá líða.“ (36-37)

Annabel óskar sér aftur á móti fleiri elskhuga. Hún segir: „Órar mínir eru ævinlega á sömu lund. Mér er nauðgað - ekki af einum manni heldur þrem eða fjórum. En það skrítna er, að þegar þeir skiptast á, þarf ég [stöðugt] á stærri böllum að halda. Ég ímynda mér þá stundum níu tommur [tæplega 23 cm.] og tólf tommur [rúmir þrjátíu ca.]. Það hefur í för með sér losta, þegar ég glenni mig út til að taka við þeim, og gefur mér alltaf unaðslegustu fullnægingu.“ (74)

Hugmyndaflug ónefndrar er fjölskrúðugt: „ Mér er nauðgað af [karla]gengi í Harlem eða dregin á tálar af herbergisfélaga kærasta míns. Eða ég er sjálf hin óspjallaða mey, sem tæli. Eða teknar eru af mér myndir fyrir klámkvikmynd eða … ég eigi bólfarir með öðrum pörum (sú athöfn svínvirkar).“ (336)

Ónefnd kynsystir hennar kemur einnig víða við: „[Mig dreymir] um samneyti við tvo karlmenn, sem hafa munnmök við mig samtímis. Eða eiga samfarir, meðan á sjónvarpssendingu stendur, því það kyndir óra um, að ég hafi áhorfendur. Eða að fróa mér fyrir framan mannþröng, þannig að hver og einn finni til frygðar. Eða ég geri mér í hugarlund, að ég laumi hendi minni niður í buxur karlmanns og frói honum. Eða ég ímynda mér, að mér sé nauðgað af myndarlegum, ókunnugum karlmanni, sem stöðugt blótar: „Reður minn er á kafi í kuntu þinni. [Hún] logar í björtu báli. [É]g ætla að sprauta yfir þig alla, í augu þín og rass, og svo framvegis,“ kryddað með útvöldum blótsyrðum (fuck me‘s).“ (348)

Nauðgunarórarnir eru stundum kryddaðir með meira ofbeldi: Nafnlaus segir: „Ég er hlekkjuð og ég er barin, þvinguð til samfara. Þetta undrar mig, því ég hef aldrei leyft karlmanni að leggja á mig hendur … En engu að síður leita ég sífellt aftur til þessara aðstæðna.“ (339)

Sjálf nýtur Nathalie þess að vera ágeng eða árásargjörn í kynlífi sínu. Hún segir: „Stundum nýt ég þess að vera óvægin í kynlífi, stundum krefst ég þess að vera undirgefin. … Ég hef ævinlega ögrað til rassskella. Þeir eru aldrei úr lausu lofti gripir. Meðfæddur, kvenlegur kvikyndisháttur gerir það að verkum, að ástmaður minn segir hæglátlega: „Jæja, gott og vel, en nú er nóg komið.“ Ég svara til: „Skipa þú mér ekki fyrir.“ Þá segir hann: „Þú ert að biðja um hressilegan rassskell.“ Og ég svara stríðnislega: „Ég vildi gjarnan sjá þig reyna.“ (145-146)

Enn þá eitt tilbrigðið við nauðgunarstefið upplýsir Heather okkur um. Auðmýkingin ein og sér, án þess að komi til nauðgunar eða bókstaflega ofbeldis, gæti líka örvað. Hún lýsir því svo: Stundum, þegar mér reynist erfitt að fá fullnægingu – (kærastinn verður alltaf að örva mig með hendi, þegar hann hefur lokið sér af) - ímynda ég mér eftirfarandi: „Ég læt sem ég hafi verið auðmýkt með einhverjum hætti. Eða þá, að karlmaður, þrælahaldari t.d., hafi mig til sýnis fyrir vini sína. Guð má vita, hvers vegna, en ef ég ímynda mér þetta nógu stíft, fæ ég bullandi fullnægingu.“ (151)

Læt þetta duga í bili. Enn er af nógu að taka.

Kynlífsórar kvenna. Bók Nancy Friday. Leynigarðurinn minn. 1: Inngangur og baksvið

Aðvörun: Siðar í pistlinum koma fyrir bersöglilýsingar kvenna á kynlífsórum sínum. Þær eru ekki fyrir viðkvæma.

Ungar konur kveinka sér stöðugt undan nýjum tilbrigðum við kynofbeldi karla. Nú er það orðið kynofbeldi af karlmanns hálfu álpist hann inn í sjónmál konu og líti hana hýru auga - að hennar eigin dómi. Því væri ekki úr vegi að líta um öxl og horfa til kynlífsþjáninga formæðra þeirra til samanburðar og aukins skilnings. Allt er greinilega á hverfanda hveli í þessu efni.

Á áttunda áratugi síðustu aldar var nýju lífi blásið í aldagamla baráttu til (sí)frelsunar kvenna. Þá komu út nokkur grundvallarrit kvenfrelsunar seinni áratuga. Eitt þeirra var rit Betty Friedan (1921-2006), „Hin kvenlega dulúð“ (The Feminine Mystique). Hún skrifaði um hinn „nafnlausa vanda“ kvenna, þ.e. þau leiðindi, sem konum voru búin í kúgun sinni á heimilinu. Lausn á nafnlausa vandanum taldi hún m.a. vera launavinnu, skólagöngu, valdeflingu og frelsi til kynlífs. (Sjálf lýsti hún fullnægjandi kynlífi með karli sínum.)

Um svipað leyti (1973) kom fyrir almennings sjónir annað merkt rit, „Leynigarðurinn minn: Kynlífsórar kvenna“ (My Secret Garden: Women‘s Sexual Fantasies). Höfundurinn, Nancy Colbert Friday (1933-2017), var bandarískur blaðamaður og kvenfrelsari. Hún gekk í hinn nafntogaða kvennaháskóla, „Wellesley College“ einn hinna rómuðu „Sjö systra kvennaháskóla“ í Bandaríkjum Norður-Ameríku (BNA).

Bókin er vel á fjórða hundrað síður að umfangi og hefur að geyma á fimmta hundrað sögur um kynlífsóra eða -reynslusögur kvenna í BNA, Englandi og á ítalíu. Nancy átti ýmist viðtöl við þátttakendur eða þeir skrifuðu henni lýsingu í kjölfar auglýsingar eftir lysthafendum. (Blaðsíðutölur í sviga.)

Aðfaraorð ritar norður-ameríski rithöfundurinn, Joan (Terry) Theresa Garrity (f. 1940) (dulnefni „J“), sem skrifaði bókina, “Hina ástríðuþrungnu konu: Fyrsta leiðarvísi handa konum, sem þrá að blómstra á alla vegu sem konur“ (The Sensuous Woman: The First How-to book for the Female Who Yearns to Be All Woman), sem kom út árið 1969 undir dulnefni höfundar. Bókin er fyrst og fremst leiðarvísir handa konum til betra kynlífs.

Hún skrifar: „“[L]eynigarðurinn minn“ markar þáttaskil í kynlífsmenntun, því þar er kannað eitt af síðustu ókönnuðu svæðum kynlífs kvenna. [Könnunin] knýr okkur til að viðurkenna, að hugsanlega gæti ímyndun verið jafn nauðsynleg fyrir fullnægjandi kynlíf eins og draumar fyrir heilbrigðan svefn.“ (14)

Viðauka skrifaði norður-ameríski geðlæknirinn og sálkönnuðurinn (psychoanalyst), Martin Shepard (1934-2020).Hann segir:

„“Leynigarðurinn minn“ er safn óritskoðaðs vitnisburðar um leyndustu hugsanir kvenna um kynlíf. Þetta hefur aldrei áður verið gert á okkar méli. Ég hef sem geðlæknir, áður ljáð slíkum órum eyra. Að mínum dómi er heiðarlega frá sagt.“ (350)

Líklegt má telja, að Nancy hafi með bókinni stuðlað að kynlífsstríðunum í hreyfingu kvenfrelsaranna, þ.e. þriðju kvenfrelsunarbylgju, sem reis í BNA á seinni helmingi liðinnar aldar. Stríðið snerist um þá grundvallarspurningu, hvort karlar kúguðu konur í kynlífi, m.a. með klámi og vændi, eða hvort konur gætu frelsast í frjálsara og betra kynlífi – jafnvel með körlum.

Þetta er reyndar þráður allar götur aftur úr baráttu byltingarsinna og rússnesku byltingunni árið 1917, sem á Vesturlöndum náði hámarki í stúdentaóeirðunum og hippahreyfingunum á sjöunda áratugi síðustu aldar. Harðasti kjarni kvenfrelsara þessa tímabils – eins og í dag – taldi þó fullnægjandi og frjálst kynlíf við karlmenn óhugsandi. Kynlíf með karlmanni fæli óhjákvæmilega í sér kúgun.

Kúgun kvenna telur Nancy ekki illskuverk karla, heldur eigi hún eigi rætur í félagslegum væntingum. Því geti hún sem hægast verið kvenfrelsari, án þess að hafa horn í síðu karla. En kvenfrelsunarmálgagnið „Ms. Magazine“ hafði horn í síðu Nancy og afneitaði henni sem baráttusystur fyrir frelsun kvenna.

Nancy sagði: „Þótt undarlegt megi virðast, hugsa ég, að einbert stíðsöskur kvenfrelsunarhreyfingarinnar hafi ekki komið konum að gagni, alla vega ekki mér, meðan á samningu bókarinnar stóð.“ (21)

Nancy segir kyn sitt dularfullt: „Þyki körlum konur vera dulúðugar, eru þær miklu frekar dulúðugar sjálfum sér og hver annarri.“ (200) …

Hugmyndaauðgi kvenna og ímyndarafl er öflugra en karlal: „[A]ð mínum dómi eru órar kvenna oft og tíðum auðugri og ævintýralegri en karla. Þeir eru réttilega leyniheimur kvenna.“ (44) … „Ímyndunin felur í sér virkari þátttöku [og] meira sjálfkvæmi. [Þá er] fremur er veitt og þegið [og] brennidepillinn færist fremur á hana sjálfa. Hún kann að hljóða meira, svertingjar kunna að koma oftar fyrir sem og aðrar konur, hundar, áhorfendur, foreldrar, [fyrri] reynsla, viðhorf [og] hlutverk. Kynlíf er konu ótæmandi reynsla [variable] og ótakmörkuð. [Kynlíf] er einasta leið hennar til að afhjúpa dulúð þess að vera og finna til sem kona.“ (71-72)

Nancy tekur af öll tvímæli um gildi kynlífsóranna: „Það verður að vera hverjum þeim, sem bókina les, skýrt í huga, að margir þeirra óra, sem getið er um, ættu að vera þáttur í raunlífi konunnar.“ (307)

Nancy víkur – eins og Betty - að nafnlausa vandanum, leiðindum húsmæðra með sjálfum sér heima: „Allar þessar stundir í iðjuleysi; síendurteknu, leiðinlegu verkin, sem hendurnar vinna sjálfkrafa, stöðugt tilefni til til íhugunar, hugsunar og endurhugsunar. (76) … Það er ekki svo, að iðjuleysi valdi því, að ímyndunaraflinu sé gefinn laus kynlífstaumurinn. Það er ekki svo, að allir kynlífsórar (og iðjulausar hendur) leiði til sjálfsfróunar. … Rannsóknir mínar leiða í ljós, að allar konur segjast hafa fróað sér.“ Það er með konur eins og snípinn: „Við erum í leyni eins og snípurinn. … [F]lestar þeirra kvenna, sem ég átti samtal við, muna, að fyrstu kynlífsórarnir og fyrsta sjálfsfróunin, átti sér stað samtímis á aldursbilinu frá sjö til ellefu ára.“ (85-86)

Esther vinnur bug á leiðindum sínum heima við á sinn eigin, sérstaka hátt: „Á daginn læt ég mig oft dreyma. Það er trúlega þess vegna, sem ég nýt kynlífs í svo ríkum mæli. Húsverkin vinn ég í stuttum náttkjóli (baby doll pajamas). {Ég er] hér um bil stöðugt kynlífsvolg með því að snerta mig eða núa mér utan í hitt og þetta. Til dæmis er nautnafullt að láta totann á ryksuguslöngunni leika um sköpin og til fullnægingar, þegar svo ber undir. Stundum sting ég gerviskaufa upp í skeið mína, meðan á húsverkum stendur. Ég ímynda mér, að hann sé skaufinn á boxerhundinum mínum.“ (83)

Þegar Jo er alein heima, önnum kafin og nakin við húsverkin, hleypir hún hundi nágrannans inn. Öðru hverju lætur hún hundinn sleikja láfu sína. Jo bakar uppáhaldsköku eiginkarlsins, en áður en kakan fer í ofninn smyr hún deigi á brjóst sín og lætur hundinn sleikja. Kynfæri sín smyr hún með sykurhrærðu smjöri. Hundurinn sleikir með áfergju. „Kakan bólgnar í ofninum … og sætkenndur ylurinn leikur um okkur. Ég bið þess, að hundurinn láti ekki staðar numið og að kakan springi ekki í loft upp í hreinu eldhúsinu mínu, áður en eiginkarlinn kemur heim, áður en ég er tilbúin, áður en ég hef lokið mér af, áður en hundurinn hefur lokið sér af.“ (187)

Nafnlaus, yljar sér við eftirfarandi óra á daglegu flandri sínu: „[H]ugurinn hvarflar inn í frumskóginn. Þar er ég fangi Tarsans á heimili hans í trjákrónu. Hann er villtur, ástríðuþrunginn, [og] stundar kynlíf eins og frumstætt eðli hann býður. En ég nýt sérhvers andartaks, þegar hann læsir harkalega í mig klónum, [sem er] afar frábrugðið siðvæddum atlotum. Ég rek ekki minni til þess lengur, hversu oft Tarsan hefur þvingað mig til að njóta dýrslegra kynlífsnauta með sér.“ (345)

Sukie segir: „Það er uppáhalds tómstundaiðja mín að virða fyrir mér karlmenn. Mér geðjast að því að ígrunda, hvernig afturendinn á þeim sé í laginu, og hvernig þeir beita honum, þegar þeir þrýsta sér inn í konu. Svo ímynda ég mér líka, hvernig væri að reka gervilim upp í endaþarm þeirra.“ (239)

Deana hefur svipað áhugamál og Sukie: „Það fellur aldrei ró á huga minn, jafnvel, þegar ég hef yfirgefið svefnherbergið, þar sem ég stelst stöðugt til þess að kíkja á karlmenn – einkasvæði þeirra. Þar eð þröngar buxur eru nú í tísku, er engum vandkvæðum bundið að meta, hvað hvílir undir lofandi gúlpi. Ég læt mig að minnsta kosti dreyma um það og reyni að gera mér í hugarlund, hvernig hlutaðeigandi stæði sig í stykkinu sem elskhugi, hversu mikið væri undir honum og svo framvegis.“ (239)

Í ljósi umræðunnar um óþverratal íþróttakarla er við hæfi að heyra kynlífsóra ensku gyðjunnar, sem viðstödd var leik karlkyns tennisstjörnu. „Ég settist af yfirlögðu ráði í námunda við dómarastólinn, svo fætur hans væru nálægir. Ég gat með engu móti tekið augun af honum. Og þegar hann var að þerra af sér, leit hann um öxl. [Það var] langt og unaðslegt andartak. Augu okkar voru í raun og sann á læstri bylgjulengd. Það gæti hafa flogið honum í hug, hvað þessi heimska kona (ég) væri að horfa á, en ég kýs að hugsa sem svo, að boðskapur minn hafi náð til hans. Hann var: „Góði Guð, ég vildi að þú þrýstir þér inn í mig.“ (46)

Bobbie (15 ára) finnur svipað aðdráttarafl: „Stundum, þegar ég er í skólanum og á leið fram hjá strákasalerninu, ímynda ég mér, að strákarnir standi þar með fyðlana flögrandi út úr buxunum. Það kitlar hláturtaugarnar fremur en að ég finni til kynþokka.“ (295)

Þegar Nancy flokkar kynlífsóra viðmælenda sinna, sér hún greinilega fyrir sér vistarverur í húsi, ef til vill gróðurhúsi. Flokkunin er svofelld:

1)Nafnleyndin eða riðið af ókunnugum og ásjónulausum; 2) Sýningin (audience); 3) Nauðgunin eða stattu ekki eins og þvara, þvingaðu mig; 4) Sársaukinn og sjálfsmeiðingin eða ó,æ, haltu áfram; 5) Drottnunin eða „svo auðmýkjandi“ – þakka þér; 6) Ógnarkynlífið eða „hjálp, ég fæ engu stjórnað – guði sé lof; 7) Unaðshrollurinn þess bannaða eða „þú mátt þetta ekki – leyfðu mér að aðstoða þig;“ 8) Umbreytingin eða „lífið gæti orðið fagurt“; 9) Móðir Jörð; 10) Sifjaspellin; 11) Dýragarðurinn; 12) Stóru, svörtu folarnir; 13) Ungu piltarnir; 14) Blætið (örvunargripirnir); 15) Aðrar konur; 16) Vændið eða „Sadie Thompson“ býr ekki hér lengur. (Söguhetja, þ.e. „fallin kona“/kynlífssali/hóra úr smásögu enska leikritaskáldsins, William Somerset Maugham (1984-1965), „Rigningu“ (Rain), frá 1921. Kvikmynd var gerð eftir sögunni árið 1928.)

Læt þetta duga að sinni. Framhald síðar. .

Menningarbyltingin í Kína - kvenbyltingin

Ég geri mér ekki grein fyrir því, hvort menningarbylting Mao Zedong (1893-1976), allsherjarformanns í Kína, hafi orðið mér hvatning til að lesa „Kommúnistaávarpið,“ þar sem Þjóðverjarnir Karl Marx (1818-1883) og Friedrich Engels (1820-1895), hvöttu öreiga heimsins til að sameinast undir vígorðinu: „Öreigar allra landa sameinist.“ En hún varð mér ævarandi umhugsunarefni eins og Ávarpið.

Menningarbylting Mao Zedong (1893-1976) hét raunar „Hin mikla menningarbylting öreiganna.“ Áþekk bylting á sér nú stað á Vesturlöndum, kvenfrelsunarbyltingin, þar sem Íslendingar hafa tekið að sér leiðtogahlutverk. Og eru þegar orðnir heimsmeistarar í kvenfrelsun.

Neðanmáls er krækja á grein, sem skrifuð er af alþjóðastjórnmálafræðingnum Wenyuan Wu, framkvæmdastjóra „Jafnréttisfélags Kaliforníu“ (Californians for Equal Rights) afkomenda „rauðs varðliða“ eins og byltingarliðar Maós voru kallaðir. Rauðliði þessi tók m.a. þátt í því að sverta mannorð kennara sinna, sem síðar urðu tengdaforeldrar hans, amma og afi hennar, þ.e. greinarhöfundar.

Þegar ég komst betur til vits og ára fylgdist ég grannt með framvindu mála í Kína, m.a. með áskrift að nokkrum málgagna þeirra. Eitt þeirra hét „Kína á líðandi stundu“ (China To-Day). Annað: „Peking fréttayfirlitið (Peking Review). Þar var ósjaldan sagt frá glæpum hinna og þessara, m.a. menntamanna og kennara, sem kenndu ekki (nægilega vel) í anda ríkjandi hugmyndafræði, þ.e. hugmynda formannsins og aðal hugmyndafræðings Kínverja. Rauðliðarnir vitnuðu í „Rauða kverið.“ Þar gaf að lesa sannleikann.

„Afbrotamennirnir“ voru smáðir, misstu lífsviðurværi sitt, voru hnepptir í fangelsi og sendir í þrælkunarvinnu, myrtir. Fjöldaftökur og fjöldamorð voru algeng. Ágústmánuður 1966 er kallaður „rauði ágúst.“

Þetta fólk var dæmt af sams konar dómskerfi og nú hefur skotið rótum á Íslandi og á Vesturlöndum öllum, í stofnunum – ekki síst í æðri menntastofnunum - félögum og fyrirtækjum. Í umræðu liðandi stundar á Íslandi ber hæst hinn nýja kvenfrelsunarrannsóknarrétt í knattspyrnuhreyfingunni.

Höfundur greinarinnar víkur einmitt að hliðstæðu beggja byltinga. Hann segir m.a.:

„Það er ekki raunin, að Menningarbyltingin sé að ganga í endurnýjun lífdaganna. Ei heldur er hætta á nýjum, blóðugum ágústmánuði fjöldamorða. En Bandaríkjamenn ættu að slá varnagla við þeirri ógn, sem stafar af svipaðri, róttækri hugmyndafræði [og knúði byltinguna þá], sem og ákalli til háskólanema um að gerast aðgerðasinnar í nafni félagslegs misréttis, fjölbreytni, jafnstöðu, innlimunar (inclusion), andkynþáttahyggju, og annarra loftkenndra markmiða, menntun óviðkomandi. …

Eins og í Menningarbyltingunni er kaldhæðnin viðloðandi að því leyti, að fjölmenningarlegu öryggissvæðin í háskólunum hafa litla skírskotun til menningar eða fjölhyggju, heldur snúast þau um völd. …

Höfundur greinarinnar bendir á orð blaðamannsins, Richard Bernstein (f. 1944). „„Fólk með margs konar góðan ásetning hefur villst af leið virðingar fyrir margbreytileikanum og sokkið á hyldýpi kreddufullyrðinga, óskhyggju og sýndarvísindalegra yfirlýsinga um kynþátt og kyn.““

https://www.mindingthecampus.org/2021/10/04/maos-red-guards-and-americas-justice-warriors/?utm_source=NAS+Email+General&utm_campaign=59a773ec21-RSS_EMAIL_CAMPAIGN&utm_medium=email&utm_term=0_407924b2a9-59a773ec21-236730470&mc_cid=59a773ec21&mc_eid=3f29f8eb4a

Viska Vestmanna og víkingar eða tilurð íslenskrar ritmenningar

Lindisfarne er lítil eyja heilög út af ströndu Norðymbralands. Þar stofnaði klaustur írski munkurinn, Aodhán (Aidan) (590? – 651) árið 635. Hann var lærisveinn fræðamunksins, Kólumkilla.

Það var friðsælt á eyjunni þann áttunda júní 793, þegar vinnufriður munkanna var skyndilega rofinn af ógurlegum stríðsöskrum illskeyttra og hamslausra stríðsmanna. Þeir drápu, rændu og rupluðu. Þeim var hægt um vik að höggva mann og annan. Hranar þessir fengu einnig útrás við að eyðileggja dýrmætar bækur, list- og lærdómsverk, sem ekki einungis fjölluðu um guðdóminn heldur einnig veraldlega visku. Óbótamennina hefur síst grunað, að fólk af þessum lærdómsmeiði ætti eftir að skrá þeirra eigin menningarsögu á annarri eyju, langt norður í höfum, og trúlega kenna þeim bæði landa- og siglingafræði.

Þegar hér er komið sögu voru um fjögur hundruð ár, síðan mesta stórveldi veraldar fyrr og síðar, Rómarveldi, leið undir lok. Rómverjar hernumu Bretland, þ.e. það landsvæði, sem nú er kallað England og Wales, í upphafi fyrstu aldar eftir Krist. Landið var byggt Keltum, sem töluðu keltnesku eða gelísku. Keltar, trúlega frá Spáni, námu land á Írlandi, en landnám þar áræddu Rómverjar ekki. Aftur á móti stunduðu Írar rán og rupl í Wales, þar sem Rómverjar höfðu komið sér upp bækistöðvum og menningarsetrum. Það mætti færa rök fyrir því, að veldi Rómverja hafi verið í dauðateygjunum í tvær aldir eða svo, þegar vestrómverska ríkið gaf endanlega upp öndina snemma á fimmtu öld. Reyndar hafði þegar átt sér stað uppreisn í setuliði þeirra í Bretlandi, áður en fjórða öldin rann sitt skeið á enda.

Jafnvel þótt kristni hafi ekki verið lögtekin sem ríkistrú í heimsveldinu fyrr en síðla á fjórðu öldinni, gætti áhrifa hennar, bæði á meginlandinu og í nýlendunum. Kristnin gaf fræðimennsku vind í seglin og bókasöfn – einkum í tengslum við klaustrin – voru stofnsett og urðu grunnur að lærdómssetrum, síðar háskólum.

Lærdómssetur í Glamorgan, Wales, þar sem réði ríkjum Cadoc (f. 497?) hinn vísi, er einkar áhugavert með tilliti til íslenskrar eða norrænnar menningar, en á þessum tíma áttu Norðurlandabúar enga bókmenningu og ekkert stafróf, annað en rúnaletur. Þar nam m.a. Finian, sem síðar kemur við sögu. Cadoc menntaði annan andans jöfur, heilagan Illtud, sem stofnaði hliðstætt menntasetur, Bangor Illtyd, í upphafi sjöttu aldar. Undanfari beggja er trúlega lærdómssetur stofnað af Þeódósíusi (401-450) þriðja, Rómarkeisara.

Á menntasetri þessu er líklegt, að heilagur Patrekur (398? – 461?) hafi einnig numið. Patrekur var rómverskur að ætterni, en hafði verið hnepptur í þrældóm af írskum mannræningjum á unglingsaldri. Honum tókst að flýja úr prísundinni, eftir sex ára þrældóm. Patrekur nam við klaustur í Gallíu eða Frakklandi og síðar í nefndu menntasetri í Wales.

En svo virðist sem Írar hafi átt í honum hvert bein. Römm var sú taug, er rekkann dró til Írlands. Hann gerðist athafnasamur trúboði og menningarfrömuður í landi kvalara sinna og lagði grundvöll að stórmerkri lærdómsmenningu. Fulltrúar hennar, nunnur og munkar, skrásettu fornar sagnir og nýjar á móðurmálinu, írsku, og endurrituðu sígild fræði og trúarrit. Þegar bókasöfn meginlandsins stóðu í ljósum logum og menntun varð bæði rýrari í roðinu og fátíðari, urðu írsku klaustrin griðastaður menningar, ritlistar, trúar og fræða. Lærdómsmenn og skrifarar hvaðanæva að úr Rómarveldi leituðu þar skjóls, jafnvel allar götur frá Sýrlandi og Egyptalandi (Koptar).

Kólumkilli (Columcille) (521-597) tók við kefli heilags Patreks við trúboð og menntun. Hann stofnaði frægt klaustur á eyjunni Iona í Suðureyjaklasanum (Hebrides) norðvestur af Skotlandi, sem varð miðstöð trúar-og fræða í veröld Kelta – og trúlega einnig einhverra anglósaxneskra og norrænna manna. Klaustur þetta rændu víkingar einnig, en það var jafnan reist úr öskustónni. Kólumkilli var athafasamur mjög og lagði gjörva hönd á stofnun klaustra víðsvegar um heim Kelta (Piktar meðtaldir). Þar gekk í helgan stein Ólafur Sigtryggsson Kvaran (Amlaíb Cuarán - 926? – 981), konungur af Dyflinni (Dublin).

Keltnesku trúboðarnir gerðust frábærir siglingamenn og sjófarendur. Þeir numu land á fjarlægum slóðum, bjuggu um sig í hellum og frumstæðum steinbyrgjum. Rústir slíkra hafa fundist í Papey. Þeir náðu – að þvi er virðist - alla leið til Norður-Ameríku, trúlega um Færeyjar og Ísland, hugsanlega einnig Grænland. Afar sennilegt má teljast, að þeir hafi sömuleiðis hreiðrað um sig á eyjunum við vesturströnd Noregs. Skammt frá Björgvin í Noregi er t.d. að finna örnefnið, „Papafjörð.“ Keltar höfðu , áður en til útrásar trúboðanna kom, langa reynslu í siglingum, m.a. vöruflutningum alveg síðan á bronsöld eða um 3000 f.Kr.

Heilagur Bréanainn (484? – 577?) (Brendan frá Clonfert), var munkur og sæfari, einn víðkunnra „tólf trúboða“ Íra og víðförulastur þeirra. Hann var snemma sendur í klaustur til heilagar lærdómsnunnu, Íte ingen Chinn Fhalad. Hún var sögð „fósturmóðir“ írsku dýrlinganna. Íte fetaði í slóð annarrar merkrar konu írskrar, heilagrar Naomh Fríd eða Brigídar (451? – 525) frá Kildare, sem er einn af þjóðardýrlingum Íra, ásamt heilögum Patreki og heilögum Kólumkilla.

Framhaldsnám stundaði Brendan hjá meistara Finian frá Clonard, sem stofnaði samnefnt klaustur. Þar menntuðust trúboðarnir tólf. Brendan var afar athafasamur eins og fyrirrennarar hans og fyrirmyndir, stofnaði klaustur víðs vegar m.a. í Bretlandi (landi Bretóna), Wales, Skotlandi og Færeyjum. Hann hafði um þrjú þúsund munka undir handarjaðri sínum. Brendan lét sig heldur ekki muna um að stofna klaustur handa elskaðri systur sinni.

Það var engu líkara en að Brendan fílelfdist eftir því sem leið á ævina. Hálfáttræður lagði karl í hættuför sína um Atlantshafið í leit að eyju dýrlinganna. Eftir Brendan liggur bók um ævintýraferðir hans, rituð á latínu: „Navigatio Sancti Brendai Abbatis“ (Sæfærðir Brendans ábóta), gefin út á sjöttu öldinni.

Í bókinni lýsir Brendan m.a undirbúningi fararinnar, lestri gagna, samráði við sérfræðinga og smíði fararskjótans. Fleyið var skinnbátur, þ.e. skrokkur úr eik og aski, klæddur nautshúðum í líkingu við hefðbundna írska kúrra (currach) og velska báta (cwrwgl - coracle). Skinnið var gert vatnshelt með ullarfitu og gegnvætt með eikarbarkarsoði.

Einn sérfræðinganna kynni að hafa verið Kólumkilli. Sá sigldi nefnilega um höfin blá, vestur og norður af Skotlandi og hefur vafalítið einnig farið um Katanes á kúrru sinni, sjóleiðina milli Skotlands og Orkneyja. Lindisfarne, þar sem lærisveinn hans stofnaði klaustur, er austan við Norðymbraland við suður landamæri Skotlands. Trúlega hefur hann – alla vega lærisveinar hans – líka siglt til Shetlandseyja. Þaðan mun sjást í góðu veðri til Noregs.

Talið er, að kúrrurnar hafi getað verið um níu metra langar og borið um þrjátíu manns. Líkur eru til, að sjálf grundvallarbátsgerðin hafi víða verið þekkt á keltnesku menningarsvæði og náskyld bát- og skipamenningu Norðurlandabúa. Hellaristur, t.d. í Gautlandi gætu bent til, að frumgerð þessa fleys sé ættað sunnan úr höfum. Það má einnig líklegt teljast, að Keltar sunnan af Spáni hafi siglt þannig fleyjum, þegar þeir námu land á Írlandi á nýsteinöld (hugsanlega 7000 til 5000 árum f. Kr.) Um svipað leyti mætti jafnvel tala um sameiginlega sjóferða- og viðskiptamenningu við Norðursjó og Atlantshaf.

Hinn mikli, írski lærdómsmaður við hirð Karls mikla (742? – 814), Cicuil (Dicuilus), lifði og hræðist á áttundu öldinni). Hann skrifaði bókina, „Víðáttur hnattarins“ (De mensura orbis terrae). Höfundur getur þess m.a., að írskir munkar hafi siglt til byggða á Thule (Íslandi). Það er ástæða til að ætla, að landið hafi verið þekkt á keltnesku menningarsvæði á sjöttu öldinni. Cicuil segir einnig frá ferðum írskra einsetumanna til Íslands og áfram norður að ísröndinni við Grænland. Ferð þessi var, að sögn, farin árið 795.

Það er í þessu sambandi áhugavert til þess að hugsa, að mannvistarleifar á Reykjanesi hafi verið aldursgreindar til miðrar áttundu aldar, að keltneskur kross sé klappaður á vegg í Seljaneshelli um átta hundruð og að mannvistarleifar í Kverkhelli megi tímasetja löngu fyrir árið 871.

Ari fróði Þorgilsson (1067-1148) segir frá því í Landnámu eins og kunnugt er, að Paparnir hafi snautað á brott, þegar norrænir menn birtust upp úr miðri níundu öldinni. Þegar haft er í huga, að Keltar þekktu vel til norrænna manna og að fjöldi Kelta væri meðal landnámsmanna, og sú staðreynd íhuguð, að bókmenning hafi orðið til á Íslandi á íslensku, mætti ætla, að orð Ara séu ekki með öllu áreiðanleg.

Það er harla ólíklegt að slík bókmenning hafi orði til, án beinnar aðkomu menntaðra Kelta, aðfluttra eða nauðugra. Þar að auki var kristni snemma lögtekin og friðsamlega. En í anda Ara sjálfs, þ.e. að hafa heldur það, sem sannara reynist, má skoða málið frá fleiri hliðum.

Bjarni Eiríkur Sigurðsson (BE), fyrrum skólastjóri (sbr. Bændablaðið 7. Júlí 2011), ber brigður á orð Ara eins og fleiri reyndar. Bjarni Eiríkur kallar Sæmund fróða og Ara fróða „leigupenna.“ Hann segir:

„Mín kenning er sú að hér hafi verið öflugt bændasamfélag löngu áður en Ingólfur Arnarson og norsku landnámsmennirnir settust hér að. Þetta var friðsamt fólk, hákristið sem hefur flúið hingað frá Orkneyjum og víðar undan ofríki víkinga og víkingakonunga sem réðust á Bretlandseyjar.“ …

„Landbúnaðurinn á Íslandi má gjarnan vita af því að Ari fróði og Sæmundur fróði voru leigupennar. Biskuparnir létu þá skrifa Íslendingabók, Flateyjarbók og Landnámu. Það er sérkennilegt að okkar ágætu fræðimenn, sem margir eru samt afskaplega snjallir, skuli aldrei hafa tekið þessa leigupenna betur í gegn.“ Þess má geta, að Svarti skóli, þar sem Sæmundur fróði menntaðist, var byggður upp af írskum munkum.

BE: „Af hverju kíkja fræðimennirnir ekki á augljós merki eins og tilurð kennileita á borð við Papey og Papós. Einnig Apavatn sem auðvitað hefur heitið Papavatn. Við getum líka nefnt Papafjall í Suðursveit og minjar sem þar eru. Það er skrítið að þessir fræðimenn okkar skuli ekki gera sér grein fyrir því að landnámsmennirnir svokölluðu gátu ekki lifað eingöngu af því sem landið gaf af sér.“

Það eru vísbendingar um, að búandfólk hafi numið landið, áður en „víkingarnir“ komu. T.d. ku Þuríður sundafyllir, sem nam land á Vestfjörðum, hafa krafið „frumbyggja“ um eina ær hvern. Og svo hafa verið færð rök fyrir því, að íslenska landnámshænan sé í raun keltnesk.

Sagnfræðingurinn, Jón Jónsson Aðils (1869-1920), hefur velt vöngum yfir þætti Kelta í íslenskri menningu. Í bók sinni, „Íslenzku þjóðerni,“ segir hann m.a.:

„Í fornritum vorum er oft getið um man, bæði þræla og ambáttir, og um margt af því er tekið fram, að það hafi verið af írsku kyni. ... Nú mega menn ekki ætla, að þetta man hafi alt verið þýborið, eða yfir höfuð að tala af auðvirðilegum uppruna. Það var oft af göfugum ættum, jafnvel jarlborið og konungborðið, ...

Írskir klerkar og klaustramenn lögðu sig ekki eingöngu eftir latínu, heldur einnig eftir grísku og hebresku. Þeir hófu fyrstir manna fornrit Grikkja, þennan gimstein alheimsbókmenntanna, upp úr gleymsku og niðurlæginu og auðguðu anda sinn og þekkingu á lestri þeirra. Eftir það skifti svo um, að hver mentakynslóðin á fætur annari hefur nú öld eftir öld ausið þaðan sína beztu undirstöðufræðslu.

Írar voru hugvitsmenn hinir mestu í alls konar listum og snillingar í höndunum. Fornar írskar skinnbækur eru skreyttar hinum margbrotnustu listadráttum, svo óviðjafnanlega vel gerðum, að það ber að fegurð og snild af flest öðru, sem fram hefur komið í þeirri grein alt fram á vora daga. Þeir voru líka lista-smiðir á alla málma og greyptu svo fagurlega alls konar skrautmyndir á smíðisgripi sína, að afbragð þótti meðal annara þjóða.“

Enn er ekki bitið úr nálinni. En lokaorðin koma frá Jakobi Orra Jónssyni, úr BA ritgerð hans frá 2010, „Þeir es Norðmen kalla papa“:

„Margar tilgátur hafa verið lagðar fram, og einnig hraktar, um papa á Íslandi. Spurningin um það hver tilgátanna er rétt eða hvort að yfirhöfuð sé hægt að tala um „rétta tilgátu“ í þessu sambandi er eitthvað sem fræðimenn munu eflaust þræta um í mörg ár til viðbótar. Mörg tækifæri til nýrra rannsókna, fornleifafræðilegra og annarra, er varða papa-fræði eru enn eftir til á Íslandi. Má þar nefna áframhaldandi uppgröft að Kirkjubæ og frekari rannsóknir á áhrifum íslenskra aðstæðna á geislakolsaldursgreiningar sem dæmi.“

Læt hér fylgja fyrsta þátt heimildamyndar um för breska sagfræðingsins og könnuðarins, Tim Severin (1940-2020), „Sjóferð Brendan“ (The Brendan Voyage), sem fór í „sæspor“ Brendan á heimasmíðaðri kúrru.

https://lookingnorth.blog/2020/07/the-brendan-voyage/

Eflingarávarpið. Sólveig Anna Jónsdóttir

Sólveig Anna Jónsdóttir (SA/SÖ) er forkona Eflingar. Stéttarfélagið berst fyrir hagsmunum þrjátíu þúsunda félagsmanna á höfuðborgarsvæðinu og Suðurlandi. Það er annað stærsta stéttarfélag landsins.

Hún hefur nú sent frá sér ávarp. (Forsæta ASÍ, Drífa Snædal, hefur – held ég ekki – samið slíkt ávarp, en hefur aldrei farið í launkofa með kvenfrelsunarhugmyndafræði sína. Heldur ekki forkona Starfsmanna ríkis og bæja, Sonja Ýr Þorbergsdóttir, og fráfarandi forkona Bandalags háskólamenntaðra, Þórunn Sveinbjarnardóttir, núverandi þingmaður Samfylkingarinnar. (Friðrik Jónsson er tekinn við.).

Þess má til fróðleiks geta, að ávarpið birtist nokkurn veginn samtímis síðasta gjörningi Kvenfélags atvinnulífsins, sem RÚV skýrði skilmerkilega frá í fréttum 11. okt. 2021. Félagið bendir á dapurlegt hlutfall kynjanna í stjórn fyrirtækja í Kauphöllinni, þrátt fyrir ríkjandi ”jafnrétti” á Íslandi. Með skírskotun til þessa skora ég hér með á stjórn Katrínar kvenfrelsara að reka eins og helming forstjóra þeirra og ráða konur í staðinn. Það er jafnrétti. Sömuleiðis legg ég til, að konum verði greidd þau laun, sem þær telja sig verðskulda – hvarvetna og í hvívetna.

Þessi tillaga sækir einnig innblástur í ávarp SÖ; Ávarp hennar ber hið auðmjúklega heiti: „Nokkur orð um feðraveldi.“ Verðugri titill væri þó: Konur allra landa sameinist.

Ávarpið hljómar í ágripi svo:

„Í því flókna nútímasamfélagi sem við byggjum, þar sem þversagnirnar magnast upp og verða sífellt fleiri og ótrúlegri, þar sem „allir nýskapaðir lífshættir ganga úr sér áður en þeir verða fullharðnaðir“, er áhugavert og nauðsynlegt að velta því fyrir sér, í það minnsta fyrir okkur sem trúum á mikilvægi kvenfrelsisbaráttunnar, hverskonar „feðraveldi“ við búum inn í og hvaða afleiðingar það hefur í lífi okkar, eftir því hvaða hópum við tilheyrum o.s.frv..“

Þrátt fyrir, að nokkrar konur hljóti vegsemd „er þó enn notast við samfélagslegt stýrikerfi sem kalla má feðraveldi. Það kynbundna ofbeldi sem konur þurfa að þola í persónulegu lífi sínu og í opinberum rýmum, og sú sjúka þöggun sem fengið hefur að viðgangast um ýmis brot manna gegn konum er afleiðing feðraveldis.

Annað mikilvægt dæmi sem sannar að við búum í feðraveldi er sú fráleita staða sem upp er komin, að vestrænt frelsi manna og kvenna á ekki síst að vera okkur sjáanlegt í fjöldaframleiddu klámi, þar sem konur sem hópur (women as a class) hafi verið „leystar“ undan þeim sammannlegu „skorðum“ sem tilvist sálar og hjarta í líkama af holdi og blóði hafa sett homo sapiens, og Menn hafa fengið frelsið til að „njóta“ þessara hamskipta fyrirbærisins Konu.“ … (SA notar orðið, „maður“ eins og RÚV í merkingunni karlmaður.)

„Þetta er samfélag mótað af gildum hins risavaxna og einstaklega árangursríka menningarstjórnunar-verkefni kapítalismans, því sem kallað er nýfrjálshyggja [ein ásýnd auðvaldsins]. Og það feðraveldi sem nú er við lýði er feðraveldi sem lifað getur í innilegu sambandi við nýfrjálshyggjuna.

Ein helsta ástæðan fyrir því að nýfrjálshyggjan er svo árangursríkt hugsana og hugmyndastjórnunartæki, þrátt fyrir alla ömurðina og allt óréttlætið sem raungerst hefur í „valdatíð“ hennar er hin einstaklingsmiðaða nálgun þegar kemur að „frelsi“.

Annarrar bylgju femínisminn tuttugustu aldarinnar, stórkostleg hreyfing um kvenfrelsun, sem í fyrstu var róttæk og innihélt magnaðar útópískar hugmyndir um möguleika kvenna til að ákveða reglurnar um eigin tilveru breyttist; miðlæg hugmynd baráttunnar um samstöðu kvenna þvert á stétt og bakgrunn hvarf, og inn í femínisminn kom í hennar stað einstaklingshyggja nýfrjálshyggjunnar. Krafan um samstöðu hvarf, dýrkun á sigrum einstakra kvenna inn í kapítalismanum kom í staðinn.“

„[L]ítið hefur batnað í lífi kvenna sem dvelja neðarlega í stigveldinu; þær konur sem vinna við hin hefðbundnu kvennastörf og eru ekki með sérstaka menntun, eru, þrátt fyrir að vera kerfinu algjörlega ómissandi, þær sem minnst virði eru af öllum á vinnumarkaði. Þær eru, þrátt fyrir að nú hafi í töluverðan tíma ýmsar konur stjórnað ýmsu og haft ýmis völd, enn ofur-arðrændar og með slíkum þrótti að sífellt fleiri úr þeirra stétt lifa við fátækt og heilsu þeirra hrakar hratt eftir að þær ná miðjum aldri, bæði andlegri og líkamlegri. Þær valdakonur sem stjórnað hafa fyrirtækjum eða pólitík hafa ekki sýnt áhuga á að koma þessum kynsystrum sínum til aðstoðar; …“ …

„Óforskömmuð atlaga hálauna-konunnar Aldísar Hafsteinsdóttur gegn ómissandi starfsfólki sveitarfélaganna, mest láglaunakonum í umönnunarstörfum er einstaklega góð dæmisaga; Aldís telur að versta bölvun sem hægt er að hugsa sér sé að borga kven-vinnuaflinu laun og sýnir með framferði sínu (hvað eftir annað) að láglaunakonur geta aldrei treyst á það að kona í stjórnunarstöðu muni nota völdin sín til að bæta þeirra hag, sérstaklega ekki ef það kostar. Það er nákvæmlega engin samfélagsleg, kvenréttindaleg krafa um að hálauna-konurnar noti platformin sín og völdin til að liðsinna láglaunakonunum.“ …

„Engin feminísk krafa um samstöðu háttsettra kvenna með lágt settum konum er til staðar. Aðeins mestu brjálæðingarnir, félagslegir endurframleiðslu-marxistar og rad-femmur, láta sér detta til hugar að setja fram slíka kröfu.“ …

Láglaunakonur eru „[f]angar þessarar gömlu og grjóthörðu reglu feðraveldisins; allt það sem kellingar hafa gert í gegnum tíðina er einskis virði og bókstaflega galið að ætlast til þess að valdastéttin, peningaleg og pólitísk, eigi að axla nokkra ábyrgð á að tilvistar-skilyrðum Konunnar sem kyndir ofninn. Sú óþolandi gella á að halda áfram að vinna verk sín hljóð og ekki trufla stjórana, hvort sem þeir eru karlar eða með eggjastokka og leg eins og hún.“ …

Í niðurstöðu er SA skorinorð: „Feðraveldi íslenskrar nýfrjálshyggju snýst fyrst og fremst um að arðræna, kúga og pína verka og láglaunakonur.“

Alda Lóa Leifsdóttir bregður frekari birtu á fyrirbærið: „Feðraveldi nýfrjálshyggjunnar sundrar öllu sem er fallegt og gott. Vekjum upp systrabandið, lyftum upp systur okkar sem er kerfislægt mest smáð og lítillækkuð, upp til skýja. Þar byrjum við.“

Hugmyndir SÖ og Öldu Lóu eru allrar athygli verðar. Hér glittir í fornan klyft millum byltingarkvenfrelsara (kommúnista, sósíalista) og jafnaðarlýðræðiskvenfrelsara (sósíaldemókrata) þarsíðustu aldamótaára annars vegar og borgaralegra hins vegar. En barátta beggja hreyfinga var að nær öllu leyti háð af konum, sem menntast höfðu – oft fyrir tilstilli feðra sinna – við menntastofnanir feðraveldisins, og á annan hátt studdar af hinum kúgandi karlpeningi.

Það er hárrétt hjá SÖ, að ýmsir baráttumenn annarrar bylgju kvenfrelsunar hættu að lemja á auðvaldinu. Það fjármagnaði nefnilega baráttu þeirra eins og nákomnari karlar höfðu áður gert. Hins vegar voru einnig kvenfrelsarar á boð við Camille Paglia, sem þökkuðu auðvaldinu fyrir batnandi lífskjör á Vesturlöndum – sem þær nutu í ríkum mæli ávaxtanna af eins og allir hinir kvenfrelsararnir.

SA sér í þessum ágæta pistli ekki ástæðu til að nefna, að margar hugsjónir annarrar bylgju kvenfrelsunar eru í þann mund að rætast, þrátt fyrir, að konur sæki umvörpum í svokölluð „kvennastörf.“ (Hvers vegna ætli þær geri það?) Konur, kvenfrelsarar fyrst og fremst, hafa eða eru í þann mund að leggja undir sig stóran hluta opinberrar þjónustu, gera karla að hornrekum á mörgum sviðum, t.d. í æðri menntun, og stuðla að kynlausu kvenveldi (gyðjuveldi, Grýluveldi). (Þá dettur væntanlega botninn úr kvenfrelsun, þegar engar verða konurnar til að frelsa– eða hvað??)

Kvenfrelsarar annarrar bylgju höfðu fleiri markmið: Til dæmis: 1) Upplausn fjölskyldunnar og yfirtöku hins opinbera á uppeldi og menntun barna, sem konur vilja sinna. Hvort tveggja er langt komið. 2) Alþjóðlegt samstarf í anda kvenfrelsunar. Því markmiði er náð. Það er staðfest í alþjóðasamningum og lögum víðsvegar, að konur séu fórnarlömb karla. 3) Breytingar á löggjöf, konum í hag. Þær eiga sér stað nær daglega, sumar undir dulnefninu; jafnrétti. 4) Endurritun sögu mannkyns samkvæmt þeirri hugmynd, að karlar hafi kúgað konur frá upphafi vega. Hún er komin vel á veg. 5) Útskúfun karla. Þessu ætlunarverki hafa kvenfrelsarar lagt gangskör að, t.d. með því að beita þeirri margreyndu aðferð að „gelda“ þá og auðmýkja. 6) Leggja undir sig stofnanir og félög af öllu tagi (stéttarfélög og íþróttafélög vitaskuld meðtalin), stjórnmálaflokka og þjóðþing. Þeim miðar vel. Íslenskt dæmi: Eins og flestum mun kunnugt, var Knattspyrnusamband Íslands lagt að velli nýlega. Eftir vandlegan undirbúning við áróður, hálfsannleik og auðmýkingu, birtist frelsarinn, að eigin sögn „rétt kona, á réttum staði og á réttum tíma.“ Að hætti gamalla páfa hefur hún rannsóknarrétt kvenfrelsara sér til stuðnings.

Þetta hlýtur að vera SÖ huggun harmi gegn. Útlitið er fráleitt eins svart og SA lætur í veðri vaka. Ég vona sannarlega, að maður gangi undir manns hönd einu sinni enn og hvetji konur til að leggja umönnunar- og uppeldisstörfin á hilluna og gerast forstjórar fyrirtækja, skráðum í kauphöllinni. Ég nenni því alla vega ekki. Leiðtogastörf í feðraveldinu eru oft og tíðum mannskemmandi.

https://www.facebook.com/solveig.a.jonsdottir

Írskar ástir í fornu feðraveldi

Þrungin yndisþokka lágu þau í dyngju drottningar, hjöluðu saman og gerðu hvoru öðru glingrur, enda nýstigin í hnapphelduna. Á vörum léku blautleg ástaryrði, sjafnaryndið var í algleymingi. Alías (Ailil) hafði orð á því, að nú væri betur komið fyrir henni, Mevu (Medb), en áður var. Meva svaraði því til, að hún hefði alls enginn þurfalingur verið, því faðir hennar færði henni að gjöf heilt ríki á Írlandi, Cruachan. Þar að auki hefði hún yfir að ráða verulegum herafla, 1500 leysingjum og jafnmörgum frjálsum körlum. Alías skyldi reyndar hrósa happi yfir kvonfanginu. Því hún hafi verið ein tólf systra og „ … skarað fram úr þeim í yndisþokka, vígfimi og orrustum.“

Meva sló ástmanni sínum gullhamra, þegar hún sagði, „ … ég var kröfuharðari um vígslugjöf, en nokkur kona á Írlandi hefir nokkurn tíma verið í garð brúðguma – [þ.e.] að hann væri firrtur kvikinsku (nirfilshætti), afbrýðissemi og ótta. … Þegar við trúlofuðumst færði ég þér bestu gjöf, sem völ var á; tólf karlmannsklæði, stríðsvagn … að andvirði sjö ambátta, breidd ásjónu þinnar í roðagulli og þyngd vinstri handleggjar í skíragulli.“

Metingurinn var kominn í algleyming, svo mjög, að nú var farið að virða búpening. Þá kom í ljós, að eiginmaðurinn átti í eigu sinni öflugri griðung. Þá urðu góð ráð dýr. Drottningin brá á það ráð að senda erindreka til kóngsins af Ulster til að fá að láni bola einn mikinn, er Donni (Donn Cuailnge) ) var kallaður. Meva lofaði gulli og grænum skógum fyrir bola. Ef það dygði ekki mætti konungur fá að njóta hinna „viðmótsþýðu læra“ hennar.

Konungur varð hugsi, en bauð til svalls. Meðan á því stóð innti hann erindrekana eftir því, hver viðbrögð drottningar yrðu, ef hann neitaði bón hennar. Það mætti einu gilda, svöruðu þeir. Bola skulum við hafa á brott. Konungur brást þá ókvæða við og hafnaði bón drottningar. Það skipti engum togum, að Meva sagði konungi stríð á hendur vegna bolans, Donna. Nokkurn veginn svona er greint frá í fornri arfsögu, „Nautgriparáninu í Cooley“ (Tain Bo Cualigne).

Drenghnokki nokkur, Kúlakinni (Cuchulalinn), afkvæmi guðsins, Lúgs (Lugh) og jarðneskrar móður – hinn írski Akkilles – bjóst til varnar bola og konungnum af Ulster. Hann hafði hlotið þjálfun í vopnaburði hjá þrem stríðsmeyjum. Ein þeirra var valkyrjan eða vígagyðjan, Kráka (Badb), sem úrslitum bardaga réði. Varð þar nú mikill aðgangur og lá Kúlakinni óvígur eftir.

Vopnabróðir Kúlakinna frá Ulster, Cethern að nafni, sagði: „Þetta sár veitti þér kona hégómleg og drambsöm.“ Stríðshetja vor svaraði: „Ég held þú hafir á réttu að standa. Að mér gerði atlögu hávaxin kona, ljós yfirlitum og langleit. Á höfði hafði hún gullinn hadd og gylltan fugl á hvorri öxl. Hún var hjúpuð fjólublárri skikkju. Á baki bar hún fimm þverhendur gulls. Í hendi hélt hún á oddhvössu léttspjóti og sveiflaði járnsverði með kvenskefti yfir höfði sér – magnþrungin vera.“

Saga Kúlakinna er þó ekki öll. Einu sinni hitti hann meyjuna, Emeru (Emer), á vegi sínum. Honum leist meyjan væn og tilkomumikil. Hann mælti svo: „Nú ber fyrir augu hið ljúfligasta landslag. Hér fýsir mig mjög að hvíla vopn mitt.“

Mærin taldi á því öll tormerki, nema hann vegi mann og annan, eins og eitt hundrað í hverjum firði á tilteknu landsvæði. Það þótt hetju vorri ekki tiltökumál.

En svo sagði Emera: „Enginn skal dvelja í landi þessu, sem ekki hefur synt á móti straumi sem flúðalax væri með tvöfalda þyngd sína í gulli; höggvið í spað í einu höggi þrjá hópa þriggja manna, en [engu að síður] hlíft miðjumanni í hverjum hópi.“

Kúlakinni lét sér hvergi bregða og svaraði til: „Svo er mælt og svo mun gert.“

Enn gerði Emera kröfur: „Enginn skal fá að dvelja í landi þessu, sem ekki hefur þrammað vansvefta að Hrekkjavöku lokinni, þegar sumri hallar, og fram að Kyndilmessu (Imbolc), þegar ærnar eru mjólkaðar að vorlagi …“ og sumarið allt, fram á hrímkalt haust.

Kúlakinni svarar enn keikur: „Svo er mælt og svo mun gert.“

Saga er einnig sögð af döpru Derídu (Deirdre an Bhróin). Því var spáð um forlög meyjarinnar, að sökum fegurðar og glæsileika myndu greifar og konungar aldrei sitja á sárs höfði af einskærri þrá til hennar. En svo fór, að fljóðið fagra var heitbundið eldri kóngi á Írlandi, Conchobor.

Á leið sinni til verðandi brúðguma hitti hún Noisiu, konung af Ulster. Honum varð að orði: „Hér er kvíga ein fögur á ferð.“ Hún svaraði: „Vel kann það að vera. [En] kvígurnar verða miklar um sig, þar sem enginn er uxinn.“ Noisiu svaraði að bragði: „Þú hefur alein aðgang að yfiruxa þessa héraðs – konungnum af Ulster.“ Svar Derídu var snöfurlegt og skýrt: „Ég vel milli ykkar tveggja. Ég kýs ungan tarf eins og þig.“

Það tókust með Derídu og Noisiu ástir miklar. Þau hlupust á brott saman. Conchobor varð að vonum æfur af bræði, lét elta þau uppi og ganga af eljaranum dauðum. Derída var hrifinn úr faðmi hans.

Dapra Derída orti sorgarljóð um látinn elskhuga sinn. Ágrip:

Ég elskaði hinn hófsama, mikla stríðsmann. - Unaðsleg, fölskvalaus og ákveðin var girnd hans. - Ég naut þess að horfa á hann klæðast í árið - í útjaðri skógarins.

Ég féll i stafi yfir bláu augunum hans. - Þau bræddu konur og trylltu óvini.- Og nú, þegar hinstu ferð okkar er lokið, - ómar rödd hans í myrkum skóginum.

 

Sá, er vígið vann, var vinur Conchobor, Eogan mac Durthackt. Svo mikil var heift þess fyrrnefnda, að hann ákvað að deila Derídu með vini sínum. En Derída hafði svarið þess eið, að aldrei skyldi hún slíku una. Hún kastaði sér því úr stríðsvagni Eogan og braut höfuðkúpuna á kletti. Hún féll örend saman.

Átján öldum síðar, yrkir önnur írsk baugahlín:

Ástin mín og yndi, daginn, sem ég barði þig fyrst augum, - handan markaðarins,- litu augun mín ekkert annað. - Þú varst mín einasta ást.

Hér yrkir skáldið, Eibhlín Dubh Ní Chonaill (Eileen O‘Connell) (1743? – 1800?) um elskhuga sinn, Art Ó Laoghaire (Art O´Leary) (1746-1773). Art var liðsforingi í her Maria Theresa Walburga Amalia Christina (1717-1780) af Austurríki, drottnara Habsborgarveldisins í fjörutíu ár. Liðsforinginn glæsilegi og ástsæli var myrtur af Englendingi nokkrum, sem ásældist gæðingshryssu hans. Art vildi ekki selja gripinn fyrir það smánarverð, sem ensk lög buðu honum að gera. Því fór sem fór.

Grafskriftin hljómar svo: Í þessari fábrotnu gröf hvílir Art O‘Leary, gjöfull, glæsilegur og hugprúður, drepinn í blóma lífsins. Hér er vafalítið lýst þeim eiginleikum, sem írskar konur – líklega konur allra landa – vildu að prýða skyldu lífsförunauta sína og elskhuga. Karlmennsku!

(Byggt að miklu leyti á bókinni: „Hvernig Írar björguðu menningunni“ (How the Irish Saved Civilization: The Untold Story of Ireland‘s Heroic Role from the Fall of Rome to the Rise of Medival Europe), eftir norður-ameríska sagnfræðinginn, Thomas Cahill (f. 1940))

Sorfið að Taiwan-Formósu. Nýi kvenskörungurinn, Tsai Ing-Wen, og fleiri slíkir

Á síðmiðöldum höfðu Japanar og Vesturveldin, einkum Bretar og Portúgalar, seilst til áhrifa í kínverska Qing heimsveldinu - eins og víðar um alla suður og austur Asíu. Kínverjar voru þá sem nú samheiti aragrúa þjóða og ættbálka innan landamæra kínverska heimsveldisins.

Eiginleg yfirráð heimsveldisins var í höndum kjarnakonunnar, keisaraynjunnar Dowager Cixi (1835-1908). Þrátt fyrir tilburði í þá átt að aðlagast vestrænum lífsháttum voru árekstrar við Vesturveldin óhjákvæmilegir. Breska heimsveldið háði svokölluð opíumstríð við Kínverja með tæpra tuttugu ára millibili, hið fyrra 1842 og hið síðara 1860. Átta nýlenduveldi; Þýskaland, Japan, Rússland, Breska heimsveldið, Frakkar, Bandaríki Norður-Ameríku, Ítalir og Austurríki-Ungverjaland, gerðu innrás í landið aldamótaárið 1900. Hinir svonefndu „boksarar,“ hreyfing kínverskra bænda, sem snerust öndverðir gegn ásælni útlendinga, veitti sameinuðum innrásarher viðspyrnu. Boksarar nutu stuðnings keisaraynjunnar. Innrásarherinn taldi rúm fimmtíu þúsund hermanna, sem studd voru fjölda herskipa og annarra stríðstóla.

Boksararnir og keisaraynjan lutu í lægra haldi. Í kjölfar hernaðarósigurs ynjunnar fylgdu vopnaðar uppreisnir gegn henni. Náðarhöggið átti sér stað í Xinhai byltingunni árið 1911. Hún ól af sér stofnun hins „Kínverska lýðveldis“ ári síðar. Læknirinn og stjórnspekingurinn, Sun Yat-sen (1866-1925), var fyrsti bráðabirgðaforseti lýðveldisins. Það var fjölmennasta lýðveldi sögunnar árið 1949, í lok borgarastyrjaldarinnar. Sun var einnig fyrsti formaður kínverska þjóðarflokksins, Kuomintang. Nafni hans er haldið í heiðri bæði í Kínverska alþýðulýðveldinu á meginlandinu og í Kínverska lýðveldinu á Taiwan, áður Formósu.

Þriðja eiginkona Sun, Rosamond Soong Ching-ling (1893-1981), komst til verulegra áhrifa í Kínverska alþýðulýðveldinu. En það komst á koppinn árið 1949 í borgarstyrjöldinni undir forustu Mao Zedong (1893-1976 -Maó formanns). Rósamunda var m.a. varaformaður ríkisins og formaður fastanefndar byltingarflokksins (kommúnistaflokksins) á árunum 1976-1978. Síðastnefnda embættið fól í raun í sér hlutverk formanns alþýðulýðveldisins. Rosamond lifði af hina illskeyttu menningarbyltingu Maós formanns og varð fyrsti kvenþjóðarleiðtogi í „lýðræðissögu“ Kínverja um tveggja ára skeið. Við andlát hennar var Rósamundu veittur heiðurstitillinn: „Heiðursforseti kínverska alþýðulýðveldisins.“

Eins og ýjað var að skildu leiðir Kuomintang og Kínverska byltingarflokksins í borgarstyrjöldinni, þegar Kínverjar börðust sameinaðir gegn japanska innrásarhernum. Chiang Kai-Shek (1887-1975) tók við forystu Kuomintang af Sun árið 1928. Við byltingu Maós formanns árið 1949 hrökklaðist hann til Taiwan (þá Formósu) og „flutti með sér“ „Kínverska lýðveldið.“ Chiang var forseti þess fram í andlátið.

Formósa og eyjarnar umhverfis höfðu lengi verið bitbein Kínaverja og Japana. Árið 1895 hafði kínverska Qing ættarveldið afsalað sér eyjunni til Japana. Íbúar þess lýstu yfir lýðveldisstofnun í maí á því ári og kölluðu „Formósu lýðveldið.“ En það varð skammlíft. Japanskar hersveitir greiddu því banahögg tæpu hálfu ári síðar. Í uppgjöri stórveldanna við Japana í lok seinni heimsstyrjaldar var Kínverska lýðveldinu, undir stjórn Kuomintang, veitt yfirráð yfir eyjunni.

Chiang stjórnaði samkvæmt herlögum fram til ársins 1987. Ofbeldisstjórn hans var viðbrugðið, bæði á fastlandinu og á Formósu. Hann var annálaður glæphundur og þaggaði miskunnarlaust niður í erfiðum eyjarskeggjum í anda þeirra ofsókna og ógnarstjórnar, þ.e. „hvítu ógnarstjórnarinnar,“ sem hann áður hafði stundað á meginlandinu. Ofsóknir Kuomintang minntu um margt á ofsóknir stjórnvalda í BNA undir forystu Joseph Raymond McCarty (1908-1957) á sjötta áratugi síðustu aldar. Chiang ríkti jafnlengi og Maó formaður, þ.e. í 46 ár.

Öndvert við Maó hallaði Chiang sér að Vesturveldunum, eftir nokkur „ástarævintýri“ við Rússa, Leon Trotsky (1879-1940) meðal annarra. Hann gerði Formósuríkið að bandamanni Vesturveldanna, undirróðurs- og hernaðarbækistöð i Austur-Asíu. Fyrir vikið hefur lýðveldið hlotið umtalsverða „þróunaraðstoð,“ sér í lagi frá BNA. Kínverska lýðveldið á Taiwan skipaði sæti Kínverja hjá Sameinuðu þjóðunum til ársins 1971, þegar allsherjarþing þeirra útskúfaði því og hafnaði sömuleiðis umsókn þess um aðild árið 2007.

Ríki Chiang á Formósu var aldrei annað en einflokks lýðræði, skipað „innfluttum“ Kínverjum, sem hafði það á stefnuskránni að leggja undir sig Alþýðulýðveldið handan sundsins, þ.e. Taiwan sunds. Á nýrri heimaslóð hegðaði Kuomintang sér eins og hvert annað nýlenduveldi, sem m.a. bannaði tungur innfæddra. „Hvít ógnarstjórn“ Chiang var enn í fullum blóma.

Þrátt fyrir þykjustulýðræðið á Taiwan studdu Vesturveldin ríki Chiang með ráðum og dáð, samtímis því, að atvinnulífið fékk að blómstra að miklu leyti samkvæmt lögmálum hins frjálsa markaðar, en undir undir ríkisforsjá. Því má segja, að Lýðveldið Kína hafði orðið fyrirmynd Alþýðulýðveldisins, að þessu leyti. Á sínum tíma var Taiwan talið einn hinna fjörurra efnahagstígra í Asíu, ásamt Singapore, Suður-Kóreu og Hong Kong.

Alþýðulýðveldið hefur aldrei viðurkennt, hvorki yfirráð nýlenduveldanna yfir fornu kínversku landsvæði, né yfirráð Chiang og félags hans yfir Taiwan. Eins og kunnugt er gerði Alþýðulýðveldið samning við breska heimsveldið í andláti þess, um að Hong Kong yrði skilað. Það hefur nú komið til framkvæmda með svipuðu fyrirkomulagi og á við um fyrrum nýlendu Portúgala, óseyraborgina Macao eða Maká, fyrrum verslunarsetur þeirra, samkvæmt leigusamningi við kínversk yfirvöld. Þau eru bæði kölluð sérstök sjálfsstjórnarhéröð í Alþýðulýðveldinu.

Þegar „rauði hershöfðinginn,“ Chiang, var allur, tók við stjórnartaumunum sonur hans og nafni, Ching-kuo (1910-1988). Hann mætti jafnvel kalla „bleika“ hershöfðingjann. Chiang yngri menntaðist í Rússlandi, meðan flest lék í lyndi milli Kuomintang og hins kínverska byltingarflokks Maó formanns í baráttu þeirra við Japana og innlendar andstöðufylkingar.

Rússnesku bolsévikkarnir, klofningsbyltingarflokkur Vladimir Ilyich Ulyanov eða Lenin (1870-1924), studdu baráttu Kuomintang. Chiang var því vel undir það búinn að starfa í ógnarstjórn föðurins sem innsti koppur í búri, m.a. sem varnarmálaráðherra, forsætisráðherra og yfirmaður leynilögreglunnar. Engin veit nákvæmlega, hvaða óþverragjörningum hann er ábyrgður fyrir og hversu margir hafa horfið fyrir hans atbeina. Þess má „til gamans“ geta, að Joseph Vissarionovich Stalin (1878-1953) sendi hann í námavinnu, þegar Kuomintang sneri við Rússum baki.

Chiang yngri slakaði smám saman á stjórnartaumunum, jók málfrelsi og minnkaði ofsóknir gegn innfæddum og aðfluttum meginlandskínverjum (þangað fluttum eftir 1949). Við embætti Chiang yngri tók Lee Teng-hui (1923-2020), sérvalinn af forvera sínum. Síðar var hann valinn í beinum kosningum af eyjarskeggjum. Lee beitti sér fyrir lýðræðislegum stjórnarháttum og lagði áherslu á að efla tengsl og vináttu á alþjóðagrundvelli. Tsai Ing-Wen (f. 1956) tók við keflinu 2020 og virðist ætla að halda merki forvera síns á lofti eins og hjálögð grein ber með sér, enda þótt úr öðrum flokki sé, þ.e. „Framsækna lýðræðisflokknum.“

Tasi er merkileg kona, hámenntuð í heimalandi sínu, Bandaríkjum Norður-Ameríku (BNA) og Englandi. Hún hefur lagt stund á lögfræði og alþjóðaviðskipti. Tsai nýtur lýðhylli á Taiwan, ógift „kattakona,“ sem á ættir að rekja til frumbyggja eyjarinnar (Paiwan). Hún hlaut yfirburðafylgi í beinu kjöri til forseta.

Í baráttunni fyrir frama í stjórnmálum hefur hún lýst yfir stuðningi við lesbíur-homma-tvíkynunga-og kynskiptinga og beitt sér fyrir hjónabandi fólks af sama kyni. Vígorð hennar voru m.a.: ”Ég er Tsai Ing-Wen, stuðningsmaður jafnréttis til hjónabands” og ”gerum öllum kleift að stunda frjálsar ástir og höndla hamingjuna.” (Lög þess efnis tóku gildi 2019.)

Tsai hefur þar að auki t.d. beitt sér fyrir opinberri jafngildinu upprunalegra tungumála á eyjunni. Mandarín, tungumál kínverska ”innrásarhersins” forðum daga, heldur því ekki lengur velli sem einasta, opinbera tungumál eyjarskeggja. Á alþjóðavettvangi lítur Tsai eins og forverar hennar hafa gert, einkum til BNA, samtímis því að leggja áherslu á eflingu tengsla við ríki á Indlands-Kyrrahafssvæðinu. Hervæðing liggur henni skiljanleg þungt á hjarta, enda er beðið í spenningspínu eftir innrás (alvöru) Kínverja. Hún hefur hafnað nálgun Alþýðulýðveldisins um endursameiningu; „eitt ríki, tvö kerfi.“

https://www.foreignaffairs.com/articles/taiwan/2021-10-05/taiwan-and-fight-democracy?utm_medium=newsletters&utm_source=twofa&utm_campaign=Taiwan%20and%20the%20Fight%20for%20Democracy&utm_content=20211008&utm_term=FA%20This%20Week%20-%20112017

Píkutorfan. "Hálfgerð Biblía fyrir konur“

Á nýliðnu aldamótaári kom fyrir almennings sjónir merkilegt kynjafræðirit; Píkutorfan. Bókin er þýdd úr sænsku og heitir á frummálinu „Fittstim,“ gefin út árið 1999. Þýðendur eru Hugrún R. Hjaltadóttir og Kristbjörg Kona Kristjánsdóttir. Þýðendur komast yfirleitt vel frá erfiðu verkefni. Ritstjórar eru: Linda Norrman Skugge, Belinda Olsson og Brita Zilg. Linda og Belinda skrifa báðar greinar í ritið, en þær eru í frumútgáfunni sautján talsins, auk inngangs.

Í íslensku útgáfunni er aukreitis inngang þýðenda að finna, fræðslu um Bríeti, félag ungra kvenfrelsara (femínista), sem stofnað var ári áður en bókin kom út í Svíþjóð, og sérstakan viðauka Guðrúnar Margrétar Guðmundsdóttur, mannfræðings, sem ber heitið: „Femínistasían. Um uppeldi á femíníska vísu.“ Guðrún Margrét er sömuleiðis einn ritstjóra Kynungabókar Katrínar Jakobsdóttur, sem kom út árið 2010.

Hér og hvar er skotið inn athugasemdum; tilvitnunum til kvenfrelsara einkum og fróðleiksmolum úr innlendum og útlendum skýrslum, sem sýna bága stöðu kvenna í veröldinni.

T.d.: „Alveg þangað til að konur fóru að skrifa bækur var bara til ein hlið á málinu. Í gegnum söguna höfðu bækurnar verið skrifaðar með sæði en ekki tíðablóði.“ (Erica Jong: Fear of Flying.)

„Það er álitið að 85 til 114 milljónir kvenna í heiminum séu umskornar. Á hverju ári bætast 2 milljónir við í hópinn.“ (UNICHEF – United Nations International Children‘s Emergency Fund – Barnahjálp Sameinuðu þjóðanna.)

„1960 voru bestu geimfarar NASA 13 konur. Þær voru betri en allir karlarnir. Þær voru í réttri þjálfun en af röngu kyni. Þess vegna fengu þær ekki að fara út í geim, þess vegna fengu þær ekki að fara til tunglsins. Háttsettur yfirmaður hjá NASA, Chris Kraft, sagði við bandaríska þingið: „Mér líður illa við tilhugsunina um bandaríska kvenkyns geimfara. Ég sendi frekar apa út í geim en hóp af konum.“ (The Sunday Times Magazine)

„Það er karlmannlegt að: Drottna og taka mikið pláss, vera sjálfselskur, taka ákvarðanir, hafa takmark, vera ögrandi, vera sterkur, ráða yfir öðrum, þéna peninga, hafa völd, hafa sterka kynhvöt.“ (Cecilia von Melen, Um frelsi.)

Nafngift bókarinnar vekur athygli, en það er samkvæmt upplýsingum ritstjóra þannig til komið, að árið 1992 ku formaður sænska Alþýðusambandsins hafa kallað félagsskap kvenjafnaðaramanna „helvítis píkutorfu“ (jävla fittstim), sbr. síldartorfu. Orðið „fitta“ á sænsku (d. og n. fitte) merkir kynfæri kvenna, píku. Hins vegar þýðir það líka konu eða stúlku. Hugsanlega þekkja þýðendur ekki þá merkingu.

Hér eru umsagnir ungra kvenna um bókina (Vera 2011): ”Strákur í bekknum mínum hljóp á eftir mér og sparkar svo í rassinn á mér. Þegar ég kvartaði við kennarann sagði hann: ”Iss, hann er bara skotinn í þér.” Það virtist gefa honum leyfi til að beita mig líkamlegu ofbeldi. Þegar ég las Píkutorfuna áttaði ég mig betur á hvað hefur verið að angra mig. …

[A]llar stelpur frá 12 ára aldri ættu að lesa bókina. Þar er nefnilega fjallað um mörg mál sem koma fyrst fram við kynþroskaaldur, t.d. er bent á að þó maður sé orðin kynþroska þá er maður ekki almenningseign.” (Helga Baldvinsdóttir)

”Mér finnst Píkutorfan vera hálfgerð Biblía fyrir konur.” (Anna Guðlaugsdóttir)

Eins og fram kemur í þessum umsögnum fjalla greinarnar um raunir unglingsstúlkna í uppvextinum. Þetta eru harmsögur í anda ævisögu Jóhannesar Birkilands, „Harmsögu ævi minnar.“ Fjallað er um svívirðilega greddu drengja og dólgshátt þeirra, sjálfsmyndarkvalir stúlkna, átraskanir, (vonda) kynfræðslu, ofbeldi gegn konum og börnum, kynlíf, getnaðarvarnir, drusluuppnefningu og allra handa samfélagslegt óréttlæti í þeirra garð, m.a. í íþróttum. Fórnarlambsandinn svífur yfir vötnum, líka í grein Jenny Svendberg: „Takk fyrir Guð, að ég er lesbía.“

Að mínum dómi bera tvær greinar af: „Mínir svokölluðu vinir. Um vinkonur,“ eftir Lindu, og „Tyrkneska stelpan. Um að vera sett á bás,“ eftir Aysegül S. Sungur.

Aysegül segir m.a.: „Það er auðvelt fyrir fjölmiðla að freistast til að sýna konur með erlendan bakgrunn sem undirokaðar, að þeim sé misþyrmt og þær fangelsaðar af karlkynsmeðlimum fjölskyldunnar. En það búa ekki allar múslímskar konur við slíkan hrylling, langt í frá. Vitið þið hversu oft ég hef þurft að sanna fyrir einhverjum að pabbi minn sé ekki vondur einræðisherra? …

Það besta við goðsögnina um konur sem koma frá löndum utan Evrópu eigi í meiri vandræðum en aðrar konur er að þær konur sem virkilega eiga í vandræðum og lifa við undirokun og misþyrmingar fá enga athygli eða hjálp. Það versta er að litið er á þetta sem sérstakt nýbúavandamál en ekki sem hlutskipti margra kvenna. Allt of margar konur nenna ekki að spyrna á móti goðsögninni um að þær séu undirokaðar.“

Linda segir: „Mín heitasta ósk er að Kenneth bjóði mér upp í vangadans. … Ég er að deyja úr ást. Ég held að það séu ekki bara fullorðnir sem geta verið graðir því ef maður er virkilega skotin getur maður líka verið það þótt maður sé bara tíu ára. …

Sjöundi bekkur: Við erum heima hjá Caroline og tölum um það hvernig það er að vera graður. Ég segi þeim að mér finnist það vera eins og að hafa pissað í buxurnar.“ …

Menntó 1.B. „Ég er ástfanginn af Daníel,“ segi ég og besta vinkona mín fer heim með honum eftir skóla. Daginn eftir segir hún: „Hann fór undir beltið hjá mér.“ Hún kallar það að fara „undir beltið“ þegar strákur gerir það við hana með puttunum. Hún á bók sem hún skrifar í alla stráka sem hún hefur kelað við. Nöfn og dagsetningar. Það eru örugglega 40 strákar í henni.

Menntó 3. B. „Ég fer út á land í fríinu,“ segi ég við vinkonu mína og hún notar tækifærið og ríður stráknum sem ég er ástfanginn af. „Það er þér sjálfri að kenna því að þú fórst,“ segir hún fúl. Hún er fúl út í mig þegar það er í raun ég sem ætti að vera fúl út í hana.

Eftir allar þessar raunir var erfitt að vita hvað mér fannst um stelpur. Það var orðið eðlilegt að þær eyðilegðu fyrir mér ástarlífið og teldu mér trú að ég væri misheppnuð og ljót. … Ég hataði líf mitt, mig langaði til að geta hætt að anda. Ég hataði allar stelpur. … Við baktöluðum þær sem ekki voru með í frímínútum. …

Það eina sem ég vildi var að einhver myndi káfa á mér. Ég vildi vera með í leiknum, láta klípa í mig, en enginn vildi snerta mig. Það var sárt að fá ekki þá staðfestingu. Væri aldrei káfað á manni voru það skilaboð um að maður væri ljótur og myndi aldrei eignast kærasta, maður var gubbufýla. …

Stelpur fæðast ekki falskar, það er ekkert náttúrulegt. Það er sjálfsagður hluti af menningu okkar að stelpur rífist og reyni að sigrast hver á annarri. … Við þroskumst ekkert sjálfar né komumst áfram í samfélaginu því við verjum dýrmætum tíma okkar í það eitt að baktala og rífa hver aðra niður. …

Í sjötta bekk, þegar við vorum tólf ára, bað kennarinn allar stelpurnar að vera eftir í kennslustofunni en strákarnir fóru út í frímínútur. „Ég sé að strákarnir eru byrjaðir að káfa á ykkur,“ sagði hún, „passið ykkur nú á því að verða ekki almannagjár. Ég sjálf leyfi bara manninum mínum að snerta mig.“

Lýsing Ann-Linn Guillou á kynþörfinni eru svipaðar og hjá Lindu: „Þegar ég var fimmtán ára fór ég á tungumálanámskeið á frönsku Rivierunni. Þar hitt ég ítalskan þjón … [ég] kiknaði í hnjánum og fór að skjálfa, hann var það fallegasta sem ég hafði nokkurn tíma séð. Hann var með svart hár, græn augu og snjóhvíta húð …“ Hrifningunni lauk með fúsum tveggja mínútna samförum og degi síðar með „nístandi kulda“ af reiðfélagans hálfu.

Að þessu sögðu gæti verið fróðlegt að skoða skilgreiningar greinarhöfunda á kvenfrelsun, femínisma: „Fordómar gegn femínisma eru fáfræði og skeytingarleysi gagnvart því ástandi sem ungar stelpur búa við.“ (Þýðendur) Femínismi er; „Lífsstíll“ (Bríet); „að vera meðvituð um að við búum í karllægu samfélagi og að hafa vilja til að gera eitthvað í því“ (Linda Johansson); „Rock and roll all night and party very day“ (Jonna Bergh); „Farmiði fram og til baka umhverfis jörðina sem maður getur notað eins oft og maður vill“ (Belinda Olsson); „Baráttan fyrir jafnvægi í samfélagi sem stjórnað er af körlum. Og alger nauðsyn.“ (Rebecca Facey); „Hugrekki“ (Sisela Lindblom); „Öll fundarlaunin og hálft konungsríkið“ (Pernilla Glaser); „Eitt: Réttur allra til eigin tilveru og löngun til að þurrka út línurnar sem afmarka hið „kvenlega“ og „karllega.“ Tvö: Að sjá samkynhneigð sem eitthvað mannlegt þrátt fyrir viðtekin gildi samfélagsins. Að vilja brjóta upp samfélagsnormin og sjá samkynhneigð blandast mannlegri getu og margbreytileika.“ (Jenny Svendberg)

Guðrún Margrét Guðmundsdóttir: „Ég hef ekki alltaf verið femínisti. Þvert á móti, því frá 16 til 25 ára aldurs var ég undirgefin eiginkona af svæsnum toga eða þar til ég gafst upp á eiginmanni mínum.“ Það var Sigríður Dúna Kristmundsdóttir, mannfræðingur og kvenfrelsari, sem hristi hana úr undirgefninni: „ Hún sagði okkur að samkvæmt áætlun Sameinuðu þjóðanna væri minna en 1% af auði jarðar í eigu kvenna.“ Svo beni Sigríður Dúna einnig á, að móðurhlutverkið þyrfti ekki að vera kvenfrelsurum til trafala, „því til dæmis hjá Agta fólkinu á Filippseyjum færu bæði kynin út að veiða sér til matar og þegar kona væri ófrísk veiddi hún fram á síðustu stundu, tæki sér svo nokkurra vikna frí og að því loknu skyldi hún svo barnið eftir hjá eldri börnum eða foreldrum og héldi áfram [að veiða].“

Guðrún Margrét valdi að ala dætur sínar upp að mestu einsömul og lagði sig fram upp að vekja þær til vitundar um feðraveldið og hættur þess, þ.e. „femínískt barnauppeldi.“ Ein af aðferðunum var að meta hlutfall karlkyns og kvenkyns bílstjóra, þegar mæðgurnar fóru í bíltúr. Ég er sannfærð um „að vænn skammtur af femínisma í uppeldi dætra minna muni skila sér í stolti þeirra af kynferði sínu og meira sjálfsöryggi bæði sem konur og meðlimir í heimsþorpinu.“

Og ugglaust mun þetta rit líka skila miklu, jafnvel koma hinu langþráða gyðjuveldi á koppinn. Ritstýrur munu vafalaust sannspáar: „Píkutorfan á eftir að yfirtaka heiminn.“ Sandra von Plato hnykkir: „Það verður unaðslegt.“