Barnamorðinginn, Josephine Mesa

Josephine Mesa, átján ára að aldri, var gift kona, tveggja barna móðir og ófrísk, þegar óhugnanlegur atburður átti sér stað í maí 1986. Eiginkarl hennar var landgönguliði í sjóhernum, tveim árum eldri.

Nú bar það við, að vegfarendur ráku augun í barnslík í sorpgámi, sem hræætur höfðu leikið illa. Böndin bárust að Josephine. Hún sagðist ekki bera kennsl á líkið frekar en faðirinn. En sannleikurinn kom í ljós. Móðirin hafði refsað syninum fyrir að drekka úr salernisskálinni. Hún barði drenginn til óbóta með drullusokki.

Síðar sagði Josephine réttinum frá erfiðum uppvexti við misnotkun og nauðganir frá hinum og þessum, innan fjölskyldu og utan. Dómari hafnaði því körfu ákæruvaldsins um ellefu ára fangelsi. Þess í stað var Josephine látin laus á fimm ára skilorði. Það var tekið af henni loforð um að skilja við eiginkarlinn, þiggja sállækningu, fá sér vinnu og snúa aftur í skólann.

Fljótlega flutti Josephine inn til nýs kærasta. Fyrr en varði varð hún ólétt aftur, en tókst að leyna því fyrir skilorðsfulltrúanum og sállækninum. Í raun hafði Josephine reglur skilorðsins að engu. En lögfræðingur hennar var þess fullviss, að hún færi ekki í fangelsi aftur. Hann sagði það mestu máli skipta í lífi Josephine að taka að sér að nýju yngsta barnið, sem nú var á forræði föðurins. „Hún er ekki hættuleg yngsta barninu. Ég held, að hún geti verið eðlileg móðir eins og gerist og gengur, þar sem hún er ekki lengur undir áhrifum [fyrrverandi maka]. Ég held, að hann hafi orsakað dauða barnsins. Hann rak [móðurina] til þess brjálæðis, sem skýrir verknaðinn.“

„Algengasta réttlæting þess að sýkna mæður, sem drepa börn sín, er sú, að börnin þarfnist þeirra.“ (Warren Farrell)

https://www.latimes.com/archives/la-xpm-1988-07-20-me-5840-story.html https://www.latimes.com/archives/la-xpm-1986-06-01-mn-8861-story.html

Jákvæð karlmennska er í burðarliðnum

Fyrir skemmstu (2021)var hleypt af stokkunum átaki um „jákvæða karlmennsku.“ Í broddi fylkingar fer vinstri-grænn kynjafræðingur frá Háskóla Íslands, Þorsteinn V. Einarsson. Jafnréttissjóður veitti honum, m.a. með fulltingi Jafnréttisstofu, á annan tug milljóna til að fræða landsins börn um karlmennsku – sér í lagi skaðvænlega eða eitraða karlmennsku.

Andhverfa hennar er sem sé „jákvæð karlmennska.“ Sæunn Kjartansdóttir, sálgreinir, hefur reyndar í viðtali við RÚV kallað hana „nýja karlmennsku,“ þ.e. karlmennsku, sem einkennist af því, að karlmenn „sýni tilfinningar“.

Átakið er ekki síður áhugavert vegna samsetningar bakhjarla og þátttakenda; Háskóli Íslands, kynjafræðideild, Stígamót, Kvennaáróðursdeild Sameinuðu þjóðanna á Íslandi (UN Women) og Píetasamtökin, sem eru áhugamannasamtök um vernd gegn sjálfsvígum.

Bleik var brugðið. Mér var ókunnugt um, að um væri að ræða kvenfrelsunarsamtök. Því er ekki ljóstrað upp á heimasíðu þeirra. Mér hrýs hreinlega hugur við tilhugsun um það viðmót, sem karlmönnum í sjálfsvíghugleiðingum hlýtur að vera sýnt á þeim bæ. Það er svipað því viðmóti, sem mætir þeim í ofbeldisgeiranum eða -iðnaðinum, þar sem kvenfrelsarar ráða ríkjum.

Hér tekur sem sé ríkisstofnun æðri menntunar, HÍ, höndum saman við alþjóðleg og þjóðleg áróðurssamtök á skattjötunni. Píetasamtökin eru þó undantekning.

Hjálagt er hlaðvarp með viðtölum áðurnefnds Þorsteins við fulltrúa þessara samtaka. Þorsteinn sjálfur er opinberun, viðtölin fróðleg bæði í ljósi efnis þeirra og málflytjanda.

Þorgerður Einarsdóttir, prófessor í kynjafræði við Háskóla Íslands, fræðileg kvenfrelsunarmóðir fjölda kvenfrelsara á Íslandi, segir: Hugtakið, „jákvæð karlmennska“ á sér tvær fræðilegar stoðir. Fyrra sjónarhornið er jákvæð sálfræði. Í því skilningsljósi er skoðað, hvað karlmönnum sé fyrir bestu, svo þeim og öllum öðrum muni líða betur. Seinna sjónarhornið er gagnrýnin karlafræði, femíniskar kenningar. „Þá er horft meira á valdatengsl kynjanna í stærra samhengi, svona meira samfélagslegra sjónarhorn …“

Þorsteinn spyr lærimeistara sinn, hvort það megi skilja sem samtal við „toxic masculinity“, eitraða eða skaðlega karlmennsku. Þorgerður játir því og segir: „Karlafræðingarnir okkar, t.d. Ingólfur Ásgeir Jóhannesson, prófessor á menntavísindasvið við Háskóla Íslands, talaði um skaðlega karlmennsku, og hann útskýrði það þannig, að það væri aðallega tvennt, sem hann horfði á. Og það var annars vegar ofbeldi, beint og óbeint ofbeldi í hinum margvíslegustu birtingarmyndum, … mjög margar birtingarmyndir.

Hitt snýr svona að vinnumarkaði, annars vegar kynjaskipting vinnumarkaðarins og fyrirvinnuhlutverk karla.“ Þeir sem sinntu því, væru að „stuðla að samfélagi aðgreiningar, væru að stuðla að því, að karlar tækju ekki virkan þátt í heimilislífi og t.d. barnauppeldi. Það hefur auðvitað neikvæð áhrif á börnin, það hefur slæm áhrif á þá sjálfa, þeir missa bara af mjög miklu, og það ýtir undir þessa hefðbundnu sýn á vinnumarkaðinn, bæði að konur séu þar í aukahlutverki og kynjaskiptingu starfa.“

Svo er fjallað um tvíhyggjuna [kynin tvö, karl- og kvenkyn], sem liggur til grundvallar allri skoðun á karlmennsku og því sem nemendur í kynjafræði eru uppteknir af; „ofbeldi gegn konum og auka vinnuálagi á konur.“ Þorgerður lýsir að lokum hrifningu sinni af hugtakinu „jákvæðri karlmennsku,“ því það auki líkurnar á því að fá karlmenn til að taka þátt í breytingu karlmennskunnar, svo hún megi verða jákvæð. Kristín Ólafsdóttir, talsmaður Píetasamtakanna, spyr Þorsteinn: Hvað viljið þið að gerist með þátttöku í þessu verkefni, þ.e. um jákvæða karlmennsku?: „Við viljum jafnrétti, við stöndum algerlega með því. Við gerum það bara sem fólk og við styðjum allt sem færir okkur sem samfélag nær því og svona samkennd og samúð. Við erum öll í grunninn eins. Þannig að við vonum heitt og innilega, að þetta skili sér í því að menn, karlmenn, eða fólk, sem skilgreinir sig karlkyn, skilji, að það má gráta, það má gera það sem það vill tilfinningalega séð. Það eru ekki til konutilfinningar og karlatilfinningar og H-tilfinningar (?). Þetta er allt sama tilfinningin.“

Marta Goðadóttir, kynningarstýra UN Women á Íslandi: „Við erum náttúrulega sú stofnun Sameinuðu þjóðanna, sem vinnur … að valdeflingu kvenna um allan heim og okkar starf lýtur aðallega að vitundarvakningu og fjáröflun hérna á Íslandi.

En við störfum í þágu UN Women á heimsvísu. Og þar er okkar verkefni náttúrulega að valdefla konur og stúlkur. Og það sem við höfum séð í okkar vinnu er, hvernig svona skaðlegar karlmennskur eru að þvælast fyrir okkur þar. Og þessi valdatengsl og baráttan eilífa við kynjakerfið og tvíhyggjuna, þar sem það eru einhvern veginn þessi viðteknu gildi, að karlmaðurinn sé viðmiðið og stúlkan, konan, sé frávikið. Og það er svona grunnurinn í okkar starfi, auðvitað. … Við erum að berjast … gegn þessu.“

Marta hælir Þorsteini á hvert reipi fyrir það lofsverða framtak hans að upplýsa um margar karlmennskur. Og svo kemur umfjöllun um tvíhyggjuna, þ.e. um karlkyn og kvenkyn, sem samfélagskerfi: „Við þurfum að gera svolítið samning við sjálf okkur óháð því, hvers kyns við erum sem einstaklingar. Vegna þess, að þessi tvíhyggja náttúrulega útilokar konur og alla aðra jaðarhópa.“

Og hér segir Þorsteinn: „Algjörlega, einmitt.“ Og spyr, hvað Marta vilji að komi út úr þessu sameiginlega átaki. Hún er afskaplega hrifin af því, að það sé nú talað um eitthvað jákvætt, en ekki alltaf eitthvað eitrað og skaðlegt, enda þótt „ það sé alveg fakta, en það er alveg rosalega mikilvægt að hafa uppbyggilegan tón í þessu, sem okkur langar til að breyta.

Og þetta snýst um hugarfarsbreytingu. … Jákvæð karlmennska … frelsar okkur öll undan höftum tvíhyggjunnar og þessu kynjakerfi, myndi ég segja. Vegna þess, að jákvæð karlmennska er ekkert annað en femínismi og viðurkenna hann.

Og viðurkenna fjölbreytileika, hafna þessum viðteknu valdatengslum, sem fylgja þessu blessaða feðraveldi, sem við erum dálítið undirokin af öll. Þetta eru ekki bara við konur og stúlkur eða önnur kyn en karlmenn, sem er undirokið því, þú veist.

Þetta er að hafa hræðileg áhrif á okkur öll. … [Skoða áhrif] „þessarar stöðluðu karlmennsku, svokölluðu skaðlegu karlmennsku, hvernig þetta er að hafa áhrif í skólakerfinu og stráka. Þetta er að auka sjálfsvígstíðni stráka og karla, fyrir utan það, að [við] konur, fáum heldur aldrei jöfn tækifæri. Við þurfum að taka á okkur alla þessa ógreiddu heimilis- og umönnunarstörf.“ … „Covid hefur sýnt okkur það, að þessi aukabyrði fellur harðar á konur. Það er náttúrulega kynbundið ofbeldi og „me-too“ svipti algjörlega hulunni af því, sem við vissum mörg hver …

Og það er það sem jákvæð karlmennska snýst um, að frelsa okkur frá þessu feðraveldi.“

Hjálmar Sigmarsson frá Stígamótum veður á súðum lengi vel um, hvað Stígamót eru að gera. Svo dregur til tíðinda, þegar Hjálmar tjáir áhorfendum, að ekki sé unnt að tala um kynafbrot, nema að tala um gerendur, og að það sé „menning okkar karla, þannig að við þurfum að tala um kynjakerfið, þannig að við þurfum að tala um karlmennskur. Við getum ekki talað um kynferðisofbeldi …. án þess að tala um karlmennsku. … [Jákvæð karlmennska], sem felur í sér stuðning og skilaboð til allra brotaþola. … Til þess að geta tekist á við nauðgunarmenningu, á við kynferðisofbeldi og allt kynbundið ofbeldi og bara allt kynjamisrétti, þá þurfum við einmitt að skoða ræturnar.“ (Hjálmar þennan, sem er kynjafræðingur, tók kvenfrelsunarráðherra Framsóknarflokksins, Gunnar Bragi Sveinsson, með sér til Nýju Jórvíkur á jafnréttisþing, þ.e. rakarastofuþingið (Barbershop Conference) árið 2015.)

https://hringbraut.frettabladid.is/sjonvarp/karlmennskan/thattur-12-jakvaed-karlmennska/

Jafnréttissjóður minningarorð

Úthlutun úr Jafnréttissjóði fyrir yfirstandandi ár (2020) hefur nú átt sér stað. Hún er fróðleg eins og endranær.

Stjórn sjóðsins skipa: Elín Björg Jónsdóttir, formaður (líklega fyrrverandi formaður BSRB). Varamaður er Páll Þórhallsson (líklega lögfræðingur, formaður stjórnarskrárnefndar).

Auk þeirra: 1)Tryggvi Hallgrímsson, félagsfræðingur og sérfræðingur Jafnréttisstofu, sem m.a. hefur verið tíðrætt um „me-too-byltinguna“ rétt eins og RÚV. Hafi ég skilið rétt, bendir hann á kvenfrelsunarleiðina til ljóssins í þeim málaflokki. Varamaður er Katrín Björg Ríkharðsdóttir (framkvæmdastjóri Jafnréttisstofu), menntunarfræðingur. (Jafnréttisstofa með Katrínu Björgu í fararbroddi stendur nú (ágúst) fyrir áróðursherferð um heimilisofbeldi á samfélagsmiðlum (fésbók), þar sem karlar eru skotspónninn.) 2)Þorgerður Einarsdóttir, félagsfræðingur, prófessor í kynjafræðum við HÍ . Varamaður Ingólfur Ásgeir Jóhannesson, menntunarfræðingur, prófessor við Menntavísindasvið HÍ, skrifaði m.a. bókina: „Karlmennska og jafnréttisuppeldi“ árið 2004. Boðskapur hans er kunnuglegur. Breyta þarf karlmennskunni til að gera veröldina betri og byrja með nýrri námsskrá í skólakerfinu. Þess vegna m.a. þarf að kenna kynjafræði, sem einnig er mikið áhugamál forsætisráðherra.

Það kemur ekki á óvart, að í raun eigi Jafnréttisstofa þriðjungsatkvæðisrétt í stjórninni og „kvenfrelsunardeild“ HÍ annan þriðjung. Þar sem kvenfrelsunar- og fóstureyðingaforsætisráðherra vor, Katrín Jakobsdóttir, skipar í sjóðsstjórn (eftir því sem ég best veit), er ekki ólíklegt, að formaður og varaformaður hennar séu hliðhollir kvenfrelsunarmálstaðnum eða VG, sem reyndar má leggja að jöfnu. En eins og alkunna er, er Jafnréttissjóður eitt óskabarna hennar og samkvæmt eigin yfirlýsingum táknrænn fyrir þá góðu samstöðu um „yfirstjórnmálaleg“ efni, sem íslenskir Alþingismenn geta komið sér saman um.

Sjóðurinn var stofnaður til að minnast aldarafmælis kosningaréttar kvenna til Alþingis. (Líklega verður haldið upp á sams konar afmæli fyrir karlkjósendur, þegar bláu skattarnir verða samþykktir við Austurvöll, en karlar fengu flestir umgetinn kosningarétt um sama leyti og konur.)

Katrín hefur tögl og haldir í svokölluðum jafnréttismálum. Hún kom því til leiðar, þegar hún samdi við Bjarna og Sigurð Inga, að hún mætti valsa um þann völl að vild. Enda safnaði hún öllum þráðum í þessu efni á eigin hendur. Það er líka alkunna í þessu sambandi, að „me-too“- vakningin er orðin að eins konar viðauka við stjórnarsáttmálann.

Hin íslenska kvenfrelsunarríkisstjórn hefur aukinheldur lagt sig fram um að halda þeirri sefasýki á lofti, meðal annars með alþjóðlegum ráðstefnum kven- og karlkyns kvenfrelsara undir leiðsögn Höllu Gunnarsdóttur, jafnréttissérfræðings úr VG, sem var ráðin til starfa fyrir atbeina Katrínar. (Menntamálaráðherra, Lilja Alfreðsdóttir, hefði væntanlega valið Pál Magnússon (jafnvel þótt hann væri Framsóknarmaður), og fjármálaráðherra, Bjarni Ben II, hefði ekki ráðið Þorvald Gylfason.)

Í fríðum úthlutunarkvennahópi eru tveir karlar: Þorsteinn V. Einarsson, kennari og yfirlýstur kvenfrelsari, félagi í VG, fær 8 millur til að útbúa fræðsluhlaðvarp í samvinnu við Stundina og fræða íslenska unglinga um eitraða karlmennsku. Þröstur Olaf Sigurjónsson, viðskiptafræðingur og prófessor við HÍ, fær 1.7 milljón til að skoða konur og val til stjórna (Female and a Board Selection Process by Nomination). Svo er bara að vona, að ekki sé litað gler í því glerþaki.

Það er ekki heglum hent að ráða í eiginlegt inntak upptalinna rannsóknarverkefna, en grunnstefið virðist það sama og við fyrri úthlutanir; rétta þarf hlut kvenna með einhverjum hætti, sérstaklega þeirra, sem orðið hafa fyrir kynferðislegu ofbeldi. En jafnréttisdeild Landsspítala ætlar þó að feta í fótspor leikskólakennara fyrir aldarfjórðungi síðan og kynna sitt dæmigerða kvennastarf. Leikskólakennarar höfðu ekki erindi sem erfiði. Karlmenn eru örlítið brot leikskólakennarastéttarinnar.

Skemmtilegust er líklega rannsóknin á kynjajafnrétti á heimskautasvæðunum. Hver ætli verði niðurstaðan úr því? Eða þá rannsókn Rannsóknarstofnunnar í jafnréttisfræðum um samtvinnun jafnréttis og loftlagshamfara.

Kvenfrelsunarfræðingar hafa nefnilega nú þegar komist að því, að jöklar séu kynfólskulegir að sjá, að kjötát feli í sér kvenhatur og að bændur beiti kýr sínar kynferðislegu ofbeldi. Því er ekki ólíklegt að niðurstaða ofangreindra rannsókna verði eitthvað á þá leið, að karlar hafi lagt veröldina í eyði og misbjóði konum á heimskautasvæðunum. Þetta er svo sannarlega spennandi!

Það væri afar fróðlegt að sjá niðurstöður fyrri rannsóknarverkefna. Ég finn þess hvergi stað, að sjóðurinn setji nokkur skilyrði fyrir lúkningu eða niðurstöðum. Hvernig ætli skattpeningum okkar hafi í raun verið varið? Ég bíð spenntur eftir að heyra niðurstöðu rannsóknarinnar um kostnað af ofbeldi karla gegn konum, sem veitt var fjármagni til árið 2015.

Umræddri jafnréttisskopstælingu er lokið í bili. Síðasta úthlutun hefur farið fram. Það verður spennandi að sjá, hvað kemur í staðinn. Því jafnréttissinnar munu vafalaust kalla eins og öryrkjar: „Það er nóg til af peningum, gleymið okkur ekki.“

Jafnréttisjörð kvenfrelsunarstofnunar SÞ (UN Women)

Kvenfrelsunaráróðursdeild Sameinuðu þjóðanna [SÞ), hefur nú samið þá lýsingu að kvenfrelsunarsamfélagi, sem lögð hafa verið drög að síðustu áratugi. Lýst er þroskuðu og skemmtilegu og umfram allt öruggu samfélagi. Í höfuðborginni sprangar hamingjusamt fólk um Staðalímyndarleysu-stræti, Ofbeldisleysu-stræti og Jafnlauna-stræti, prútt og frjálst í fasi, hamingjusamt og heilt, heilbrigt til líkama og sálar og hefur nóg að bíta og brenna. Þar er varla – eins og í ríkisstjórn Joe Biden og Kamala Harris – hvítan karl að sjá, en allir hinir blanda geði í gleði sinni á Samlyndistorgi.

”Frelsi er ein grunnstoða lífsins á Jafnréttisjörð. Frelsi til tjáningar og ferða, frelsi til sjálfsskilnings, frelsi til þess að ákveða, hversu mörg börn þú eignast, og til stjórnar á eigin líkama.”

Svo hugsa kvenfrelsunarhugmyndafræðingar SÞ sér svipmynd á Staðalímyndaleysustræti: „Innir þú telpuhnátu á rölti um Staðalímyndaleysustræti eftir því, hvað hún vilji leggja fyrir sig, þegar hún verði stór, gæti henni hugkvæmst, hvað sem er: Vísindamaður, verkfræðingur, hæstaréttardómari, Ólympíumeistari, listamaður eða geimfari – himininn sjálfur setur jafnvel engin mörk hinum stóru draumförum.“

 

Sviðsmyndir eru uppörvandi. Á Ofbeldisleysustræti sjást tvær konur, önnur þeirra í hjólastóli. Það er barasta steinsnar í næstu stuðningsþjónustu.

Áhrifamesta stofnunin á Jafnréttisjörðinni er án vafa Endurvinnslustöð fyrir eitraða karlmennsku. Þar fer að sönnu fram merkileg starfsemi: Þar „er eitruðu hátterni umbreytt í viðhorf, sem stuðla að jafnrétti kynjanna, í nýhugsunarsamræðum og námi. Til að mynda er þar umsnúið til heilbrigðari vega væntingum í þá veru, að drengir skulu ekki sýna tilfinningar eða þeir hafi til að bera eðlilega ýgi, [þ.e.] virðingar fyrir því, að hver og einn fái að lifa í sjálfi sannleikans, í algleymi tilfinninga, drauma og hæfileika. Róf kynvitundar og -tjáningar leysir af hólmi tvískauta skilgreiningar á kyni [þ.e. karli og konu].“

„Þegnar Jafnréttisjarðarinnar eru hamingjusamari og líður betur á sál og líkama en öðrum, því þeir hafa verið frelsaðar undan kúgandi kynhlutverkum. Drottnunargjarnir karla leggja [ekki lengur] stein í götu þeirra.“

„Á Jafnréttisjörðinni afneita engir hamfarahlýnun (climate change). Allir sem einn taka höndum saman um að hindra hlýnun og eyðileggingu auðlindanna. … Og eins og sjá má, eru konur í fararbroddi til jafns við karla. Kvenleiðtogar í viðskiptalífi og ríkisstjórnum hafa átt frumkvæði að stefnumótun til að vernda umhverfið. Á Jafnréttisjörðinni hafa verið uppgötvaðar nýjar leiðir til sjálfbærni með því að draga úr kolefnislosun og matarsóun.“

”Konur og stúlkur geta farið ferða sinn óáreittar að kvöldlagi. Þær þiggja sömu laun og karlar fyrir jafngild störf.” (Sbr. Umræðu í morgunhljóðvarpi RÚV við Þórð Snæ Júlíusson 2. feb. 2021).

”Álit kvenna vegur jafn þungt og álit karla í ákvörðunum, er snerta líf þeirra, líkama, stefnumótun og umhverfi. Stúlkur munu metnar að verðleikum til jafns við stráka.”

”Á Jafnaðarjörðinni stuðlar sameiginleg valdeflingarreynsla að því, að þær [konur] leiti til hverrar annarrar, fremur en sameiginleg reynsla af misnotkun og kynáreitni.”

”Morð á konum eiga sér ekki stað, hér eru konur metnar að verðleikum og virðing sýnd.”

”Heimilisofbeldi er sjaldgæft vegna strangra laga gegn því og stuðningsþjónusta er tiltæk fyrir fórnarlömbin. Þar sem grundvallarviðmið er jafnrétti kynjanna er vald í nánum samböndum það sama en ekki undirokandi eða eitrað [af karla hálfu].”

”Sérhver kona eða stúlka, ung sem gömul, hefur aðgengi að alnæmisprófi, án [þess að verða fyrir] mismunun og smán.” (Á Jafnréttisjörðinni virðist gert ráð fyrir gömlum stúlkum.)

Höfundar þessa draumórasamfélags bjóða lesanda upp á svokallaða veruleikaskoðun. Það er öll ástæða til að gjalda varhug við henni. Yfirleitt er þessi speki sótt til kvenfrelsunarvísinda, sem oft og tíðum segja brenglaða sögu og ófullkomna. Þó er á það bent, að karlar fremji sjálfsvíg margfalt oftar en konur.

https://www.unwomen.org/en/digital-library/multimedia/2020/2/illustration-equiterra-gender-equality-utopia

Írskar ástir í fornu feðraveldi

Þrungin yndisþokka lágu þau í dyngju drottningar, hjöluðu saman og gerðu hvoru öðru glingrur, enda nýstigin í hnapphelduna. Á vörum léku blautleg ástaryrði, sjafnaryndið var í algleymingi. Alías (Ailil) hafði orð á því, að nú væri betur komið fyrir henni, Mevu (Medb), en áður var. Meva svaraði því til, að hún hefði alls enginn þurfalingur verið, því faðir hennar færði henni að gjöf heilt ríki á Írlandi, Cruachan. Þar að auki hefði hún yfir að ráða verulegum herafla, 1500 leysingjum og jafnmörgum frjálsum körlum. Alías skyldi reyndar hrósa happi yfir kvonfanginu. Því hún hafi verið ein tólf systra og „ … skarað fram úr þeim í yndisþokka, vígfimi og orrustum.“

Meva sló ástmanni sínum gullhamra, þegar hún sagði, „ … ég var kröfuharðari um vígslugjöf, en nokkur kona á Írlandi hefir nokkurn tíma verið í garð brúðguma – [þ.e.] að hann væri firrtur kvikinsku (nirfilshætti), afbrýðissemi og ótta. … Þegar við trúlofuðumst færði ég þér bestu gjöf, sem völ var á; tólf karlmannsklæði, stríðsvagn … að andvirði sjö ambátta, breidd ásjónu þinnar í roðagulli og þyngd vinstri handleggjar í skíragulli.“

Metingurinn var kominn í algleyming, svo mjög, að nú var farið að virða búpening. Þá kom í ljós, að eiginmaðurinn átti í eigu sinni öflugri griðung. Þá urðu góð ráð dýr. Drottningin brá á það ráð að senda erindreka til kóngsins af Ulster til að fá að láni bola einn mikinn, er Donni (Donn Cuailnge) ) var kallaður. Meva lofaði gulli og grænum skógum fyrir bola. Ef það dygði ekki mætti konungur fá að njóta hinna „viðmótsþýðu læra“ hennar.

Konungur varð hugsi, en bauð til svalls. Meðan á því stóð innti hann erindrekana eftir því, hver viðbrögð drottningar yrðu, ef hann neitaði bón hennar. Það mætti einu gilda, svöruðu þeir. Bola skulum við hafa á brott. Konungur brást þá ókvæða við og hafnaði bón drottningar. Það skipti engum togum, að Meva sagði konungi stríð á hendur vegna bolans, Donna. Nokkurn veginn svona er greint frá í fornri arfsögu, „Nautgriparáninu í Cooley“ (Tain Bo Cualigne).

Drenghnokki nokkur, Kúlakinni (Cuchulalinn), afkvæmi guðsins, Lúgs (Lugh) og jarðneskrar móður – hinn írski Akkilles – bjóst til varnar bola og konungnum af Ulster. Hann hafði hlotið þjálfun í vopnaburði hjá þrem stríðsmeyjum. Ein þeirra var valkyrjan eða vígagyðjan, Kráka (Badb), sem úrslitum bardaga réði. Varð þar nú mikill aðgangur og lá Kúlakinni óvígur eftir.

Vopnabróðir Kúlakinna frá Ulster, Cethern að nafni, sagði: „Þetta sár veitti þér kona hégómleg og drambsöm.“ Stríðshetja vor svaraði: „Ég held þú hafir á réttu að standa. Að mér gerði atlögu hávaxin kona, ljós yfirlitum og langleit. Á höfði hafði hún gullinn hadd og gylltan fugl á hvorri öxl. Hún var hjúpuð fjólublárri skikkju. Á baki bar hún fimm þverhendur gulls. Í hendi hélt hún á oddhvössu léttspjóti og sveiflaði járnsverði með kvenskefti yfir höfði sér – magnþrungin vera.“

Saga Kúlakinna er þó ekki öll. Einu sinni hitti hann meyjuna, Emeru (Emer), á vegi sínum. Honum leist meyjan væn og tilkomumikil. Hann mælti svo: „Nú ber fyrir augu hið ljúfligasta landslag. Hér fýsir mig mjög að hvíla vopn mitt.“

Mærin taldi á því öll tormerki, nema hann vegi mann og annan, eins og eitt hundrað í hverjum firði á tilteknu landsvæði. Það þótt hetju vorri ekki tiltökumál.

En svo sagði Emera: „Enginn skal dvelja í landi þessu, sem ekki hefur synt á móti straumi sem flúðalax væri með tvöfalda þyngd sína í gulli; höggvið í spað í einu höggi þrjá hópa þriggja manna, en [engu að síður] hlíft miðjumanni í hverjum hópi.“

Kúlakinni lét sér hvergi bregða og svaraði til: „Svo er mælt og svo mun gert.“

Enn gerði Emera kröfur: „Enginn skal fá að dvelja í landi þessu, sem ekki hefur þrammað vansvefta að Hrekkjavöku lokinni, þegar sumri hallar, og fram að Kyndilmessu (Imbolc), þegar ærnar eru mjólkaðar að vorlagi …“ og sumarið allt, fram á hrímkalt haust.

Kúlakinni svarar enn keikur: „Svo er mælt og svo mun gert.“

Saga er einnig sögð af döpru Derídu (Deirdre an Bhróin). Því var spáð um forlög meyjarinnar, að sökum fegurðar og glæsileika myndu greifar og konungar aldrei sitja á sárs höfði af einskærri þrá til hennar. En svo fór, að fljóðið fagra var heitbundið eldri kóngi á Írlandi, Conchobor.

Á leið sinni til verðandi brúðguma hitti hún Noisiu, konung af Ulster. Honum varð að orði: „Hér er kvíga ein fögur á ferð.“ Hún svaraði: „Vel kann það að vera. [En] kvígurnar verða miklar um sig, þar sem enginn er uxinn.“ Noisiu svaraði að bragði: „Þú hefur alein aðgang að yfiruxa þessa héraðs – konungnum af Ulster.“ Svar Derídu var snöfurlegt og skýrt: „Ég vel milli ykkar tveggja. Ég kýs ungan tarf eins og þig.“

Það tókust með Derídu og Noisiu ástir miklar. Þau hlupust á brott saman. Conchobor varð að vonum æfur af bræði, lét elta þau uppi og ganga af eljaranum dauðum. Derída var hrifinn úr faðmi hans.

Dapra Derída orti sorgarljóð um látinn elskhuga sinn. Ágrip:

Ég elskaði hinn hófsama, mikla stríðsmann.

Unaðsleg, fölskvalaus og ákveðin var girnd hans.

Ég naut þess að horfa á hann klæðast í árið

í útjaðri skógarins.

Ég féll i stafi yfir bláu augunum hans.

Þau bræddu konur og trylltu óvini.

Og nú, þegar hinstu ferð okkar er lokið,

ómar rödd hans í myrkum skóginum.

 

Sá, er vígið vann, var vinur Conchobor, Eogan mac Durthackt. Svo mikil var heift þess fyrrnefnda, að hann ákvað að deila Derídu með vini sínum. En Derída hafði svarið þess eið, að aldrei skyldi hún slíku una. Hún kastaði sér því úr stríðsvagni Eogan og braut höfuðkúpuna á kletti. Hún féll örend saman.

Átján öldum síðar, yrkir önnur írsk baugahlín:

Ástin mín og yndi,

daginn, sem ég barði þig fyrst augum,

handan markaðarins,

litu augun mín ekkert annað.

Þú varst mín einasta ást.

 

Hér yrkir skáldið, Eibhlín Dubh Ní Chonaill (Eileen O‘Connell) (1743? – 1800?) um elskhuga sinn, Art Ó Laoghaire (Art O´Leary) (1746-1773). Art var liðsforingi í her Maria Theresa Walburga Amalia Christina (1717-1780) af Austurríki, drottnara Habsborgarveldisins í fjörutíu ár. Liðsforinginn glæsilegi og ástsæli var myrtur af Englendingi nokkrum, sem ásældist gæðingshryssu hans. Art vildi ekki selja gripinn fyrir það smánarverð, sem ensk lög buðu honum að gera. Því fór sem fór.

Grafskriftin hljómar svo: Í þessari fábrotnu gröf hvílir Art O‘Leary, gjöfull, glæsilegur og hugprúður, drepinn í blóma lífsins. Hér er vafalítið lýst þeim eiginleikum, sem írskar konur – líklega konur allra landa – vildu að prýða skyldu lífsförunauta sína og elskhuga. Karlmennsku!

(Byggt að miklu leyti á bókinni: „Hvernig Írar björguðu menningunni“ (How the Irish Saved Civilization: The Untold Story of Ireland‘s Heroic Role from the Fall of Rome to the Rise of Medival Europe), eftir norður-ameríska sagnfræðinginn, Thomas Cahill (f. 1940))

Í kláminu er kærleikurinn fólginn

Íslenska kvenfrelsunarríkisstjórnin undir stjórn hins ötula kvenfrelsara, Katrínar Jakobsdóttur, hefur látið semja bæði álít og námsefni í kynjafræði (gender studies) handa börnum í leik- og grunnskóla. Kynungabók Katrínar, eftir valinkunna kvenfrelsara, hefur verið gefin út, svo og „Alls kyns um kynferðismál – Kynjafræðsla fyrir unglingastig.“ Höfundur er Þórdís Elva Þorvaldsdóttir, kvenfrelsari m.m.

Námefnið er samið af ást og umhyggju fyrir börnum. Þau eiga að læra um kyn, kynheilbrigði og jafnrétti kynja. Námsefnið skal einnig vera vörn gegn kynofbeldi drengja í skólum, en eins og almenningi er ljóst, ríkir, samkvæmt Skólameistarafélagi Íslands, „nauðgunarmenning“ í íslenskum framhaldsskólum.

Það er einnig kennt eitt og annað um hagnýtt kynlíf í kynjafræðabók Þórdísar Elvu. Börnum er t.d. kennt að fróa sér.

En Bandaríkjamenn standa okkur miklu framar, eru framsæknari, enda þótt íslenskir skólastjórnendur hafi verið iðnir við að hleypa inn í skólana lögreglumönnum, sem kenna nemendum að gjalda varhug við karlmönnum, og sértrúarhópum ofbeldisiðnaðarins, sem kenna þeim um þá kynhættu, sem af feðrum stafar.

Í bandarískum skólum eru nú hinir og þessir hinseginhópar (queer) aufúsugestir og jafnvel aðstoðarkennarar. Dragdrottningar troða meira að segja upp á bókasöfnum til að fræða börnin. Starfsmönnum almenningsbókasafna ber skylda til að útvega fræðsluefni, sem endurspeglar alls konar tilbrigði við kynlíf og kynferði.

Þrátt fyrir Regnbogaleikskóla Reykjavíkurborgar og námefni unnið á vegum stjórnvalda, eru Íslendingar samt sem áður eftirbátar skólayfirvalda í Maine-ríki. Þar eru m.a. kenndar bækurnar „Kynhinsegin“ (Gender Queer) og „Samkynsbókin“ (This Book is Gay). Þar er m.a. lögð áhersla á að kenna börnum að fróa hverju öðru og totta. Rúsínan í pylsusendanum er svo kennsla í saurkynlífi (scat).

Einu sinni sögðu kvenfrelsarar, rauðskokkurnar, klámið vera kúgandi karlaverk. Nú vilja þær óðfúsar kenna það hálfmálga börnum. Sömu sokkur, sbr. viðtal í RÚV við Guðrúnu Ágústdóttur á „kvennafrídaginn,“ telja líka „me too“ hreyfinguna skilgetið afkvæmi rauðsokkuhreyfingarinnar. Það er ekki síður fróðlegt.

En eins gamla og eldgamla eflaust rekur minni til, töldu rauðsokkurnar konur miklu vitrari körlum um allt, er laut að velferð og heilsu barna - og um alla hluti yfirleitt.

https://www.nas.org/blogs/statement/nas-statement-on-gender-ideology-in-higher-education https://www.jamesgmartin.center/2022/09/measuring-the-spread-of-dei/ https://www.dragstoryhour.org/ https://www.amazon.com/This-Book-Gay-Juno-Dawson/dp/1492617830 https://www.amazon.com/Gender-Queer-Memoir-Maia-Kobabe/dp/1549304003 https://www.mindingthecampus.org/2022/09/21/going-woke-isnt-hard-when-youve-got-a-library-card/ https://www.mindingthecampus.org/2022/11/01/ban-pornography-in-maine-schools/?utm_source=NAS+Email+General&utm_campaign=9afecd39af-EMAIL_CAMPAIGN_2022_11_03_02_56&utm_medium=email&utm_term=0_407924b2a9-9afecd39af-236730470

Hvítu kvenfrelsunarfjarðrirnar. Íslenskir og breskir stríðshaukar

Það var fyrir bráðum mannsaldri, að konur í rauðum sokkum kröfðust þess að fá að stjórna veröldinni utan stokks sem innan. Eða eins og ástsæll forsætisráðherra vor segir í dag: Konur eiga að vera þar, sem mikilvægar ákvarðanir eru teknar.

Rauðsokkurnar sögðu með hönd á hjarta og brosi á vör, að þær væru hjartnæmar og friðsamar eins og konum einum er lagið. Undir þeirra stjórn myndi fólk lifa í sátt og samlyndi, elska frið og strjúka kvið. (Það var áður en kynofbeldi og kynáreitni var fundin upp.)

Íslensku rauðsokkurnar voru töfrandi á allan hátt, sungu og dönsuðu. Miklu skemmtilegri en kvenfrelsarar um þessar mundir í ofbeldisiðnaðum, Öfgum og Lífi án ofbeldis – að ógleymdri íslensku kvenfrelsunarríkisstjórninni. Þær sungu og voru glaðar og gerðu körlum glingrur, þ.e. sýndu þeim kynferðislega áreitni. Karlar vildu allt fyrir þær gera eins og óbrengluðum körlum er tamt. Þeir fórna sér fyrir konurnar sínar.

En Rauðsokkurnar voru ekki mikið fyrir lestur. T.d. höfðu þær í aðgerðastöð sinni mynd af frönsku beggjakynjaheimspekingnum, Simone de Beauvoir (1908-1986). En fáar nenntu að lesa hinn ógnarlega doðrant hennar (Le Deuxíeme Sexe) um síðra kynið, enda hafa íslenskar konur aldrei verið hið síðra kyn. En þær hefðu mátt kynna sér sögu Pankhurst mæðgnanna og hryðjuverkakvenfrelsunarsveit þeirra.

Það vill nefnilega svo til, að þær voru valkyrjur eins og systurnar í ríkisstjórn Íslands, Katrín og Þórdís Kolbrún.

Nokkrir fróðleiksmolar um bresku hryðjuverkakvenfrelsarana, súffurnar (suffragettes):

Þær börðust m.a. fyrir kosningarétti kvenna. Þá var einungis fámennum hópi efnaðra karla leyft að kjósa (eins og á Íslandi). Þær stofnuðu „Félags- og stjórnmálasamband kvenna“ (Women‘s Social and Political Union - WSPU) með „ættmóðurina,“ Emmeline Pankhurst (1858-1928), efnaða efri millistéttarfrú, í fararbroddi.

Saga þessa hryðjuverkahóps er að sumu leyti einnig fjölskyldusaga, hryggileg í mörgu tilliti. Dætur Emmeline tók allar þátt í baráttunni. Þær voru: Christabel Harriette Pankhurst (1880-1958), Estelle Sylvia Pankhurst og sú yngsta, Adela Constantia Mary Pankhurst Walsh (1885-1961).

Adela hraktist til Ástralíu, varð meðstofnandi byltingarflokks (kommúnistaflokks) og síðar fasískrar hreyfingar. (Það fetuðu fleiri kvenfrelsarar í fasísk fótspor Adelu Pankhurst, t.d. Norah Elam (1878-1961) og Mary Sophia Allen (1878-1964)).

Það kastaðist einnig í kekki með Sylvíu, móður hennar og systur, Christabel. Hún klauf sig út úr samtökum móðurinnar og stofnaði eigin kvenfrelsunarflokk.

Sylvía, öndvert við móður og systurina, Christabel, gerðist byltingarsinni. Baráttan gegn heimsvaldastefnu auðvaldsríkjanna bar hana allar götur til Eþópíu. Þar bar hún beinin og var grafin með viðhöfn.

Ættmóðirin og eftirlætisdóttir hennar, Christabel, tóku þveröfuga stefnu. Þær beittu sér ákaft fyrir herkvaðningu og stríðsrekstri. Fyrsta heimstyrjöldin var handan við hornið.

Christabel fórust svo orð, að jafningjar leystu ágreining með samtali, en það væri fánýtt háttalag, þegar karlar ættu í hlut, því „annað kynið [karlar] haldi hinu í ánauð. … það gerði konum gott að skera upp herör. Þær hafi feykt burtu dömubölinu, feimnislegri hæversku, sem væri dæmigerður kvenleiki á öndverðu Viktoríutímabilinu, en frábrugðinn [eiginlegri] kvenmennsku.“

Það var ekki orðum ofaukið. Hersveit kvenfrelsaranna stundaði sprengingar, skemmdarverk, íkveikjur, sýruárásir og handalögmál – og vitaskuld alls konar óspektir.

Fjölda hinna ungu stríðsmeyja var stungið í steininn. Oft og tíðum fóru þær í hungurverkfall til að mótmæla því, að þeim væru „boðin kjör“ venjulegra fanga. Þær sögðust eiga betra atlæti skilið. Margar þeirra voru þvingunarfóðraðar. Þær voru í kjölfarið sæmdar sérstökum orðum WFPU.

Hryðjuverkasveitin lét sverfa til stáls „Svarta föstudaginn“ í nóvember 1910. Um þrjú hundruð súffur efndu til ofbeldismótmæla. Þeim var svarað í sömu mynt af lögreglu, sem var gagnrýnd harkalega fyrir framgöngu sína, sérstaklega þó kynferðislega áreitni. Að sögn urðu brjóst súffanna fyrir hnjaski í slagsmálunum.

Lögreglumennirnir voru beinlínis óskammfeilnir. Elisabeth Freeman (1876-1942), segir svo frá, að einn þeirra hafi gripið um læri hennar. Hún útskýrði:

„Ég krafðist þess, að hann sleppti takinu á læri mínu. Það væri hatursfullt tiltæki gagnvart konu.“ Hann ku hafa svarað: „Ó, gamla, gæska mín, í dag get ég gripið í þig, hvar sem er.“ (Nýlega varð læraþukl dönskum karlráðherra að falli.) Kynferðisleg áreitni gegn konum er síður en svo ný af nálinni.

Kennarinn, Emily Wilding Davison (1872-1913), var ein af skrautfjöðrum hreyfingarinnar. Sú var þvingunarfóðruð 49 sinnum. Einu sinni stakk hún sér fram af háum stiga í fangelsinu til að mótmæla kúgun kvenna.

Emily útskýrði síðar: „Ég notaði allan minn viljastyrk og gerði þetta af ásettu ráði, því mér þótti sýnt, að einungis sjálfsfórn mannveru mundi duga til þess að opna augu þjóðarinnar fyrir þeim skelfilegu pyndingum, sem konur sæta. Ég er þess fullviss, að hefði mér tekist ætlunarverkið, hefði þvingunarfóðrun ekki verið tekin upp aftur.“

Ofangreind Elisabeth, sem mátti þola hramm lögreglumannsins á læri sér, kom frá Bandaríkjum Norður-Ameríku. Breskar súffur fengu einnig liðstyrk frá Kanada, Mary Raleigh Richardson (1882/83-1961). Sú vann sér það m.a. til afreka, að tæta sundur málverkið, Rokeby Venus, eftir spænska málarann, Diego Velázquez. Eins og Emily áður útskýrði hún gjörning sinn:

„Ég hef reynt að eyðileggja málverk af fegurstu konu goðsagnanna. Í því felast mótmæli gegn eyðileggingu ríkisstjórnarinnar á frú Pankhurst, sem býr yfir fegurstu manngerð samtímasögunnar.“

Eftirmæli Helen Lewis, sem skrifaði bók um sögu „erfiðra kvenna“ (Difficult Women) eru þessi: “Ef til vill var það svo, að fyrsta heimsstríðið – sem leiddi til þess, að Emmeline Pankhurt stöðvaði hernaðaraðgerðirnar – hafi komið í veg fyrir, að konur … [úr hryðjuverkahópi súffanna] hefðu valdið dauða … manna jafnvel hundruðum saman.”

„Þessar konur [súffurnar] höfðu þjáðst undan þvingunarfóðrun, fangelsun, kynferðislegum árásum og eftirliti af hálfu breska ríkisins. Í kjölfar þess bjuggu þær við blóðugasta eyðingarstríð, sem nokkurn tíma hafði verð háð. Ó, já! Aukin heldur bættist það smáræði við, sem Spænska veikin hét, sem drap 228.000 manns í Bretlandi.” (Eftir því sem ég best veit, drap hún ekki konur sérstaklega, kom upp meðal hermanna (karla) í Kaliforníu.)

Harm- og píslarvættistúlkun á sögu hryðjuverkasveitar Pankhurst hefur þó tæpast við söguleg rök að styðjast.

Það vill nefnilega svo til, að bresk yfirvöld og auðdrottnarnir, sem stjórnuðu þeim, sáu sér leik á borði og virkjuðu stríðeðli kvenfrelsaranna í eigin þágu. Þær tóku því upp gamlan, breskan kvennasið og nældu hvítri fjöður í hvern þann karlmann, sem ekki bar einkennisbúning hermanns.

Þær frýjuðu piltunum hugprýði, svo þeir skæru upp herör gegn Þjóðverjum, sem nauðguðu konum um alla Evrópu, að sögn áróðursskrifstofu stjórnvalda. Velþekkt áróðursbragð! (Katrín hefur lagt drög að slíkri skrifstofu hjá Fjölmiðlanefnd og hefur löggjöf gegn „hatursorðræðu“ í smíðum. Það er þaulreynd aðgerð ríkisvaldsins til að stjórna hugsun og hegðun sauðsvarts almúgans – sérstaklega í stríði, þar með talið veirustríðið og stríðið gegn drengjum/karlmönnum, sem er í algleymingi.)

Þakklæti sýndi breska hergagnaiðnaðarstéttin og stjórnmálamenn í þjónustu hennar, með því að leysa úr haldi alla hryðjuverkamenn úr röðum Pankhurst kvenfrelsaranna.

Nú eru það hins vegar rússneskir hermenn, sem nauðga konum í Úkraínu – meira að segja á stinningarlyfjum frá félaga Vladimir, sögðu Sameinuðu þjóðirnar.

Vígorð Kolbrúnar Þórdísar eru nokkurn vegin svona: Barist verður við Rússa til síðasta úkraínska sveinstaula. Vígorð bresku kvenfrelsunarsystranna voru; berjist gegn Þjóðverum til síðasta (karl)manns.

https://www.cambridge.org/core/journals/journal-of-british-studies/article/abs/white-feathers-and-wounded-men-female-patriotism-and-the-memory-of-the-great-war/C876388B8CF63FACB1593CFD51FED4A5 https://avoiceformen.com/feminism/pankhurst-the-white-feather-betrayal-of-history/ https://spartacus-educational.com/WpankhurstE.htm https://www.opendemocracy.net/en/5050/white-feather-girls-womens-militarism-in-uk/

Hví ertu svo argur maður eða maður er manns gaman

Samkynhneigð, þ.e. þörf fyrir að stunda kynlíf með eigin kyni, er trúlega jafngömul sögu mannkyns. Orðið um samkynhneigð er á vestrænum tungum af latnesku bergi brotið. Á ensku er talað um „homosexuality,“ sem lýtur að báðum kynjum. Því er orðið „hommi“ í merkingunni, samkynhneigður karl, í sjálfu sér ónákvæmt. Samkynhneigðar konur eru oft kallaðar lespur, lesbíu eða lessur. Orðið er ættað úr grísku, þ.e. heiti eyjarinnar Lesbos, þar sem í fyrndinni var stofnað samfélag samkynhneigðra kvenna, sem er merkilegt fyrir margra hluta sakir, ekki síst fyrir þá ljóðmenningu, sem þar skaut rótum.

Heimildir um samkynhneigð er víða að finna; í fornfræðum, bókmenntum, ýmsum greinum mannfræði, sagnfræði, lögfræði og trúfræði. Mennina hefur löngum dreymt um að halda á vit hins ókunna á öllum sviðum, að skilja torræð rök tilverunnar. Það á einnig við um kyn. Í heimspeki og trúarbrögðum koma fyrir hugtök um þriðja kynið og samkynið. Oftast eru slík hugtök tengd vangaveltum um frjósemi, nautn og völd.

Það er yfirleitt auðveldara, að ráða í tákn og siði, tengda körlum. Þetta ber menningararfleifðin vitni um. Mannfræðingar hafa svipaða sögu að segja. Það er fleira kvenlegt sjónum þeirra hulið, en karllegt. T.d. benti grísk-rómverski fjölfræðingurinn, Plutarch, á vísbendingar um, að í Spörtu hinni fornu hafi tíðkast ungmeyjaástir, þ.e. að eldri konur hafi stundað kynlíf með ungum stúlkum, áþekkt því, sem gerðist um karlmenn, þ.e. sveinaástir, sem voru óumdeild alkunna.

Danski sálkönnuðurinn, Thorkil Vanggaard, segir um þetta í bók sinni, „Völsinn“ (Phallos): „[S]amkynhneigð venjulegra kvenna, sem lítill áhugi hefur verið sýndur að öðru leyti, bæði fyrr og nú, en átti sér stað, svo lítið bar á, er eitt augljósra dæmi um hinn stóra kynjamun.“ Svipaða sögu segja mannfræðingar, sem búið hafa langdvölum með framandi þjóðum við rannsóknir.

Fornmenning Grikkja er eins konar uppspretta menningar á Vesturlöndum. Sveinaástir voru þar rótgrónar sem eins konar uppeldistofnun fyrir karlmenn. Þar var einnig eins og hjá annarri fornþjóð, Etrúskum, stundað kynlíf karla á meðal. Stundum hefur verið látið að því liggja, að hugur grískra karla stæði vart til kvenna.

Í bók sinn um Forngrikki, „Grikkir,“ (The Greeks) segir breski fornmenntafræðingurinn og þýðandinn, prófessor Humphrey Davy Findley Kitto (1897-1982): „Flestir meðal grískra karlmana sýndu konum áhuga og flestar kvenna sýndu áhuga sjálfum sér. … Það er viðtekin trú … að konur í Aþenu byggju við innilokun af austurlenskum toga, afskiptar, jafnvel fyrirlitnar. Hún á sér rætur ýmist í beinni skírskotun til bókmennta eða í síðri lagalegum réttindum.“

Hinir fornu Rómverjar höfðu svipuð viðhorf til kynlífs karla og fyrirmynd þeirra um marga hluti, Grikkir. T.d. er kunn sagan af sjálfum Gaius Júlíusi Sesari (100-45) keisara, sem kölluð var drottning Nikomedesar fjórða, elskhuga síns og konungs í hinu forna ríki Bíþýníu (Bithynia) við sunnanvert Svartahaf.

Norræn guðafræði og bókmenntir geyma einnig margt áhugavert um kynlíf og kynlífsmenningu. Argur, þ.e. samkynhneigður, var hið versta skammaryrði á norrænu. Það fól í sér áfrýjun þess efnis, að karlmaður væri ekki einungis kvenlegur, heldur tæki óvirka stöðu í kynlífi við annan karl. En áburður um slíkt var hið alvarlegasta mál samkvæmt norskum og íslenskum lögum, ógn við karlmennskuna. Thorkil túlkar þetta svo: „Það lýsir ofurliði að afli og hærra þrepi í virðingarstiganum að fara upp á annan karlmann. Þess vegna er að því heiður. Aftur ámóti er það merki um vanmátt og undirokun, sé karl þvingaður til kynathafna og uppáferðar.“ T.d. tók Skarphéðinn því afar óstinnt upp, þegar föður hans, Njáli, var núin ergi um nasir. Kunnasta samkynhneigða par íslenskra fornbókmennta er trúlega Þormóður Kolbrúnarskáld og Hávarður Þorgeirsson, eftirlæti móður sinnar eins og Grettir Ásmundarson sinni. Þorgeir vildi eigi hokra að konum eins og kunnugt er.

Þó er ekki öldungis víst, að burðarásinn í nánum samböndum karla hafi verið kynlíf. Fóstbræðralagið er áhugavert í þessu sambandi. Eins og víða annars staðar kemur blóð við sögu, en blóð og sæði eru mikilvæg tákn hvarvetna, þar sem frjósemi, tryggð og trúmennska koma við sögu – sérstaklega, þegar um karlmennskuvígslu er að ræða. Þegar fóstbræðraeiðurinn var svarinn, var torfa rist og henni lyft upp í miðju. Svo skáru verðandi bræður sig til blóðs og blönduðu blóði. Þannig urðu fóstbræður táknrænt einn líkami af holdi og blóði. Líklega er þetta siður, sem barst til Norðurlanda að austan með stríðsaxarfólkinu um tveim þúsundum ára fyrir vort tímatal. Í gröfum þeirra má stundum sjá tvo karlmenn grafna saman. Stríðsaxarfólkið var ættað úr Asíu. Svipað samband karla átti sér að öllum líkindum stað í menningu Mið-Austurlanda, sbr. ástarsamband Gilgames og Enkidu í Gilgameskviðu Súmera (Íraka).

Það er reyndar eldforn hugmynd í menningunni að öðlast megi bókstaflegan og andlegan kraft hins við slíka sameiningu, hvort heldur á í hlut dýr eða maður eða guð. Táknrænt séð á þetta sér t.d. hliðstæðu í náttverði kristinnar menningar, þar sem menn leggja sér táknrænt til munns líkama Krists og blóð.

Forngrikkir virtust sannfærðir um sameflingu umræddra karlmennskusambanda. Samkynhneigð pör karlstríðsmanna þeirra unnu ógleymanlegar dáðir á vígvellinum. Venjulega börðust þeir fram í andlátið, hvor fyrir annan, og voru bornir heim liðin lík á skjöldum sínum. Líklega hefur áeggjan mæðranna haft sitt að segja. Væri vopn strákanna þeirra of stutt, skyldu þeir stíga skrefi lengra. Þeir skyldu sigra eða ellegar koma lífvana heim á skildi sínum til heiðurs mæðrum og feðrum.

Það má skilja, að heiðursfórn karlmanna eigi sér djúpar rætur í menningunni og sálu karla. Þessi hugsun erfist mann fram af manni (við venjulegar aðstæður), kynslóð af kynslóð. Heiðursfórnin endurómar t.d. í skáldskapnum. Breski rithöfundurinn, og „guðfræðingurinn,“ Clive Staples Lewis (1898-1963), segir um miðaldaskáldskap í bók sinni, „Táknmyndir ástar. Könnun á táknrænum skilningi ástar á miðöldum og í endurreisninni“ (The Allegory of Love. Exploration of the Allegorical Treatment of Love in the Middle Ages and the Renaissance, sem kom út árið 1936/1958):

„Á þessu méli [miðöldum] er það ást til karls, sem dýpst ristir og af ber. [Það er] ást karla í millum, sem fórna lífi sínu við ofurefli, [ástin] sem bindur saman herra og fylgissvein. Okkur mun reynast skilningur þessa ofvaxinn, ráðist hugsunin af [hugtökum] okkar aldar um ópersónulega og bliknaða trúmennsku. Það ruglar okkur í ríminu að sjá fyrir okkur liðsforingja drekka konungi sínum skál. Það er affararsælla [til skilnings] að ímynda sér tilfinningar drengs til hetju … Þessar kenndir – þó lausar við þann ljóð, sem umlykur „vináttu“ í hinni fornu veröld – báru keim ástarinnar í sér, [í því] er lýtur að afli, útlokun annarra gilda og óöryggi. Þær voru þjálfun andlegs eðlis, ekki ólíkt því, sem á síðari tímum var talið ástinni til ágætis.“ Samband iðnmeistara og lærlings er reist á sömu grundvallarstoðum.

Reyndar er það svo, eiðurinn eða drengskaparheitið, sem hér er í brennidepli, er hliðstæður sjálfum eiði giftingarinnar, að eðli og inntaki. Hjónin lofa að rjúfa ekki heit sitt fyrr en bæði örend eru. Konan lofar að hlýða, karlinn að vernda og útvega. Þar að auki bindast þau sammælum um að vera hvoru öðru trú í blíðu og stríðu og hemja kynfýsnir sínar innan hjónabandsins.

Hið forna drengskaparheiti og trúmennskueiður gildir jafnframt um hina fornu riddaramennsku miðalda og verndareið þann, sem karlar/riddarar sóru konum utan við hjónabandssáttmálann sem slíkan, þess efnis að vernda heiður þeirra í hvívetna, þætti þeim að sér vegið. Það var og er snar hluti karlmennskunnar.

Þegar grannt er skoðað má því segja, að hin nána tvíeining, annars vegar karls og karls, og hins vegar karls og konu, sé grunnstoð samfélags og menningar - og meginuppeldisstofnun. Svo er það annað skoðunarefni, hvers vegna margir vilja þessa stofnun feiga.

Hvers vegna vilja karlmenn ekki starfa á leikskólum?

(Birt á Mbl. 2. maí 2019)

Áróður öfgakvenfrelsara fælir karlmenn frá uppeldisstörfum. Öfgafólkið telur það eðlisáráttu karla að beita stúlkur og konur kynferðisofbeldi. Karlar hafa orðið logandi hræddir við að sýna börnum sínum ástúð - og konum vinsemd - með faðmlagi eða stroku. Samtímis hafa miskunnlausar, drottnunargjarnar konur gengið á lagið og ákært karla með ýmsu móti fyrir kynferðislega áreitni eða andlegt ofbeldi, sem enginn fótur er fyrir. Oft og tíðum gerist slíkt við átök, sem tengd eru forsjá barna. Harmsögur eru æðimargar. Karlmenn í heilbrigðisþjónustu og í uppeldisstofnunum hafa þurft að vera sérstaklega á varðbergi - og feður vitaskuld. Augljóslega er misjafn sauður í mörgu fé, en körlum er yfirleitt annt um konurnar í lífi sínu.

Því miður á sér stað vond kynhegðun gagnvart börnum – af beggja kynja hálfu. Þó er vondri háttsemi karla sérstakur gaumur gefinn. Öfgakvenfrelsarar draga upp mynd af körlum sem meinvættum. Kenning þeirra um karlillskuna er tjáð með trúarhita. Beitt er heimatilbúnu hugtaki um feðraveldi til að sannfæra almenning og börn um gildi boðskaparins. Svo meinlegur er þessi áróður áðurgreindra, að ráðgjafar á þeirra vegum kenna í skólum, að feðrum ætti ekki að leyfast að skipta á stúlkubörnum sínum að liðinni frumbernsku. Ábúðarmiklir kvenlögreglumenn vísitera skóla og vara börn við karlmönnum. Á dönskum leikskólum hefur áróðurinn skotið rótum með þeim hætti t.d., að karlar eru þar litnir hornauga og verða að „sanna sakleysi sitt“ við ráðningu. Þess gerist ekki þörf með konur, enda þótt það ætti að vera alkunna, að sumar þeirra meiða börn og deyða. Það sætir varla undrum, að karlmenn skuli forðast uppeldisstörf – eða hvað?

Staðan í þessu efni á íslenskum leikskólum var skoðuð: Fordómar í garð karla og viðhorfa til karla sem starfa í leikskólum voru sérstaklega til skoðunar í viðtalsrannsókn Önnu Elísu Hreiðarsdóttur, Háskólanum á Akureyri, frá árinu 2006. Anna spyr hvort þröskuldar séu til staðar í námi og starfi leikskólakennara, sem karlar hnjóti fremur um en konur. Eins spyr hún, hvort viðhorf og gildi samfélagsins hafi áhrif á vilja þeirra til að starfa sem leikskólakennarar. „Niðurstöður benda til að kjaramál skipti miklu en vinnuumhverfið með tilheyrandi kvenlægum gildum hafði líka áhrif á viðhorf karla. Þá sýna niðurstöður viðtala, að karlar finni fyrir því að starf þeirra sé lítils metið. Þeir fá tvíbent skilaboð, annars vegar um að það sé gott að hafa karlfyrirmyndir í skólunum en hins vegar er gefið í skyn að þeir ættu vera í starfi sem hentaði kyni þeirra betur og að starf karla með börnum veki grunsemdir um misnotkun.“

Að þessu sögðu vaknar spurning um hollustu þess uppeldislega vegarnestis, sem börnin fá í slíkum stofnunum. Hvers konar mannlífsfræjum er sáð í sál ungra barna? Hver verða viðhorf stúlkna til feðra og karlmanna yfirleitt? Trúlega, að þær séu fórnarlömb í yfirvofandi hættu.Og hvað ætli drengir hugsi um kyn sitt og sjálfa sig? Trúlega, að þeir séu ofbeldismenn.

Hulinn kúgari kynjanna

(Birtist í Vísi 17. feb. 2020)

Nær allir ættflokkar manna eiga sér sköpunarsögu. Í frumbernsku mannkyns voru sögur einatt sagðar um samruna eða samfarir náttúruafla. Í samrunanum fæddist mannkynið eða ættflokkurinn. Þegar eingyðistrú ruddi sér til rúms við sameiningu ættflokka og við ríkismyndun, hurfu náttúröflin meira eða minna úr sögunni sem gerendur. Þess í stað varð til önnur hugsmíð, veröld gyðja og guða, sem endurspeglaði líf kvenna og karla í hérvistinni. Þeim fækkaði þó jafnt og þétt, þar til ein gyðja eða einn guð réði ríkjum. Sá átti sér sjálfskipaðan spámann í jarðríkinu, sem jafnan boðaði hina einu sönnu trú á guð (og miðlægt vald).

Í fyrrgreindum sögum var í sjálfu sér ekki farið í kyngreiningarálit. Mannkynið var eitt og samt. Jafnvel í leiðinlegum þrætum miðaldamanna í Evrópu um kosti og galla kynjanna, datt engum í hug að kljúfa mannkynið í herðar niður, fyrr en kvenfrelsararnir og hugmynd þeirra um almættisgyðjuna komu til sögunnar.

Gyðja kvenfrelsaranna er algóð, alvitur og réttlát yfirburðakona. Enda er litið á konur sem yfirburðakyn, sem hefur búið við kúgun karla frá örófi alda. Kvenfrelsararnir eru spámenn hennar. Sögð er sköpunarsagan úr fyrndinni, þegar konur lifðu saman í sakleysi, sektarleysi, sátt og samlyndi. Í samfélagi kvennanna voru allar jafnar að verðleikum, ástin blómstraði og þær þroskuðust góðlátlega hver í kappi við aðra.

Svo kom syndafallið. Fyrir um hálfri milljón ára síðan rak karl á fjörur kvennanna. Ein þeirra var veikgeðja og átti samfarir við karl þennan. Það var fyrsta nauðgunin, því samfarir eru óhjákvæmileg nauðgun af karlsins hálfu. Konur undirskipuðust þar með körlum, urðu fórnarlömb. Óþverrakarlarnir sáu sér leik á borði og stofnuðu með sér hin hræðilegu kúgunarsamtök, feðraveldið, með það að markmiði að kúga miskunnarlaust ástkonur sínar, mæður, dætur, sonar- og dótturdætur, vinkonur og frænkur.

Í ljósi þessa ævintýris er þróun mannsins og mannkynssagan túlkuð. Í sama ljósi eru greind samskipti hinna gömlu kynja, karla og kvenna, sem nú eru á hverfanda hveli. Kvenfrelsunarbaráttan miðar að því að endurheimta hina horfnu kvenparadís. Vísindi og fræðaiðkun kvenfrelsaranna snýst um að sýna fram á sannleika þessa ævintýris og afhjúpa hinar ýmsu birtingarmyndir kúgunarinnar.

Þeir hafa svo sannarlega í nógu að snúast, samkvæmt því, sem Ingibjörg Dögg Kjartansdóttir, rísandi stjarna meðal íslenskra kvenfrelsara, segir. Hún virðist ekki velkjast í vafa um sannleik kúgunarævintýrsins: „Veruleiki kvenna er þessi.

Kynbundið ofbeldi ógnar lífi þeirra og heilsu. ... Vondi karlinn á sér enga eina birtingarmynd, hann er alls staðar og hvergi og þú veist aldrei hvort eða hvenær þú mætir honum. Stundum þekkir þú hann bara af góðu einu þar til hann snýst gegn þér. Stundum laðar hann þig til sín og brýtur á þér.“ (Þess má í framhjáhlaupi geta, að nefnt sköpunarævintýri hefur ratað inn í stefnuskrá Vinstri-Grænna, alþjóðasamninga og íslensk lög.)

En það eru aðrar leiðir til að skoða þróun mannlífsins, kynin og samskipti þeirra í aldanna rás. Þróunarfræðin eru gagnleg við slíka skoðun. Grundvöllur þeirra eru verk hins snjalla náttúrufræðings, Charles Robert Darwin (1809-1882) um þróun tegundanna. Síðustu áratugina hefur kenningum hans verið aukinn gaumur gefinn og fjöldi rannsókna unninn í anda kenninga hans. Þar hafa margir ágætir vísindamenn komið við sögu. T.d. norður-ameríski þróunar- og vitþroska sálfræðingurinn, David Cyrril Geary ( f. 1957). Í bók sinni „Karlkyn, kvenkyn: þróun kynjamismunar manna“ (Male, female: The Evolution of Human Sex Differences),“ sem kom út á vegum norður-ameríska sálfræðingafélagsins árið 2010 í annarri útgáfu, gerir hann grein fyrir helstu framförum í kenningasmíði og rannsóknum um efnið. Leitast verður við að rekja nokkur atriði úr bók hans, er lúta að grundvallarsundurgreiningu kynjanna, æxlun og mökun.

Allar lífverur hafa þróast þannig, að þær hafa tileinkað sér nauðsynleg bjargráð til að lifa af og tímgast. Viðleitni þeirra til að hafa stjórn á aðstæðum stuðlar að hæfni, viti, gáfu eða bjargráði. Lífið er í sjálfu sér tilgangslaust, þó viðleitni til viðhalds tegundarinnar sé ásköpuð. Því stjórnar leitin að maka, kynlíf og uppeldi afkvæma, að töluverðu leyti lífi einstaklinga þeirra tegunda, sem fjölga sér við kynmök.

Menn, górillur og simpansar þróuðust úr sameiginlegri grunntegund, sem lifði fyrir sex til átta milljónum ára síðan. Aðskilnaður þessara tegunda hófst líklega fyrir fjórum til sex milljónum ára. Hluti af erfðamengi manna er keimlíkur erfðamengi górilla, enda þótt mannkyn sé líkara simpönsum að erfðalegri samsetningu.

Þróunarmynstrið er skýrt. Með tilkomu upprétta mannsins (homo erectus) hafði kvenkynið stækkað að muni. Munur á líkamsstærð var miklu meiri á fyrri stigum þróunarinnar, væntanlega svipuð og gerist meðal górilla. Skýringin er hugsanlega breyting á samskiptum, þ.e. meiri samvinnu karldýra í stað baráttu um kvendýrin, sem stuðlaði að stærri líkamsvexti og meiri kröfum. Þess í stað urðu til bandalög karldýra, sem sameinuðust um veiðar, varnir og hernað. Þessi aðgreining vinnunnar þróaðist síðar frekar við náttúrval og kynval og varð að einkennum, mikilvægum við makaval.

Geary segir m.a.: „Þegar á allt er litið miðast vöxtur og þroski að því að efla burði til æxlunar, þ.e. að öðlast vöxt og viðgang, líkamsburði, hátterni og hæfni, sem stuðla að velheppnaðri æxlun.“ ... „Hátterni manna ræðst af þeirri hvöt að ná tökum á bjargráðum í umhverfi, samskiptum og lífsbjörg, sem tengjast vexti og viðkomu í þróunarsögu mannsins.“

Í þróunarsögunni má greina afleiðingar kynvals. Síðbúnari líkamlegur þroski drengja samanborið við stúlkur, þar með talinn tímasetning, styrkur og lengd kynþroskaskeiðsins, fylgir sama mynstri og hjá fjölkvænisfremdardýrum (öpum). Á þessu þroskaskeiði þroskast hæfnin til að veiða, stunda bardaga og handfjatla þunga hluti.

Yfirgnæfandi líkamsstyrkur sem og önnur líkamsfærni og einkenni karldýrsins skýrast væntanlega af baráttu og samkeppni við önnur karldýr. Þar er sem sé um kynval að ræða. Aflið kemur að góðum notum í bardaga við önnur karldýr – ekki síst um maka. En það hefur slæmar afleiðingar í för með sér; m.a. lengingu þroskaskeiðs og skert ónæmi sökum framleiðslu kynvaka (testosterone). Sama má segja um víðara grindarhol kvenna, enda þótt náttúruval komi þar jafnvel meira við sögu.

„Kynjamunur, er lýtur að áhugaefnum, leikmynstri og félagslegum áhrifamætti, leiðir til aðskilnaðar drengja og stúlkna, sérstaklega á æskuskeiði – en viðhelst fram á gelgjuskeið,“ segir Geary. Í þróuninni hefur æskuskeiðið tvöfaldast að lengd samtímis tilurð flóknari mannfélaga. Orsakavaldurinn er að hluta til samvinna og samkeppni innan hópa og æxlunartvennda (para, sem fjölga sér). Þannig miðar þroski þeirra, hvað viðkemur athygli, hátterni og félagsmótun, að því að endurskapa sambönd og reynslu, sem beinir þroska þeirra áleiðis til bjargráða og æxlunar eins og tíðkaðist meðal forfeðra og formæðra.

Rannsóknir hvarvetna og úr mörgum sjónarhornum draga upp skýra og einhlíta sviðsmynd um mun kynjanna; konur sýna meiri áhuga á ósérplægnum, gagnkvæmum samskiptum; karlar sýna meiri áhuga á völdum, samkeppni og baráttu, þ.e. stjórnmálum.

Makaval og frjósemi eru grundvallarstef í þróun mannkyns. Í því efni eru forsendur kynjanna að ýmsu leyti ólíkar. Um það leyti, þ.e. þá sex daga eða svo, sem konur eru frjósamastar og kynvakar þeirra krauma (estrogen), laðast þær að myndarlegum, hávöxnum, ilmgóðum körlum með samræmi í líkamsvexti, sem búa yfir karlmannlegum andlitsdráttum og djúpri röddu. Þeir kynþokkafyllstu sýna einnig yfirgang í orði og æði og hafa sköpunargáfu til að bera. Slíka karlmenn kjósa þær til skemmri kynna, til undaneldis, en síður, séu þær giftar einum slíkum. Þegar þannig stendur á sækjast þær eftir blönduðum félagsskapi og daðra við álitlega karla.

Trúlega láta konur egglos í veðri vaka. Í tilraun, þar sem metinn var ilmur úr skyrtum kvenna ýmist á egglosunartíma eða utan hans, kom í ljós, að „egglosunarskyrta“ sömu konu þótti meira aðlaðandi og kynæsandi, heldur en hin.

Líklegt er talið, að sú þróun, sem felur í sér dulið egglos konunnar, samfara stöðugri löngun til kynlífs, hafi bætt stöðugleika sambands karldýrs og kvendýrs og stuðlað að betra uppeldi afkvæmanna. Þetta hefur líklega átt sér stað fyrir um hálfri milljón ára eða um svipað leyti og umhyggjufaðirinn kom til sögunnar.

Karldýr/karlar velja sér til mökunar kvendýr/konur, sem líklegar eru til frjóvgunar og uppeldis afkvæma. Karldýrin berjast um kvendýrin. Þau eru þó ekki jafn vandlát og kvendýrin, sem velja öflugasta karldýrið, samkvæmt ríkjandi einkennum um afl. Slíkt gæti verið karldýr; sem tekur þátt í uppeldi ungviðisins meðal tegunda, þar sem það tíðkast; sem veitir vernd; sem aflar fæðu. Ríkjandi karldýr leitast við að einoka mökun til að tryggja erfðum sínum framgang. Engu að síður velja kvendýrin stundum valdaminni karldýr til mökunar.

Bæði í heimi dýra og manna bregður oft og tíðum svo við, að einungis fá karldýr auka kyn sitt sökum samkeppni og drottnunar. Í Asíu eiga átta af hundraði karla ættir að rekja til Genghis Kahn (1162-1227). Talið er, að Genghis og nánir karlafkomendur hans séu forfeður um sextán milljóna manna í þessum heimshluta eða um 0.5 af hundraði íbúa heimsins. (Sæði keppa líka innbyrðis hjá mönnum eins og frjóvgun tveggja eggja með sæði sín hvors karlsins, ber vitni um, þ.e. tilurð tvíbura, sem eiga sinn hvorn föðurinn.)

Erfðarannsóknir benda til sams konar þróunar víða um álfur, t.d. í hinum fyrstu menningarsamfélögum, þ.e. í hinni fornu Mesópótamíu, Egyptalandi, Indlandi, Kína og meðal Asteka og Inka í Mið- og Suður-Ameríku.

Í tæpum helmingi samfélaga kjósa karlar fremur þriflega vaxnar konur, heldur en grannar. Þær þykja körlum þó töfrandi í um fimmtungi samfélaga, en engu að síður kjósa þeir – andstætt því sem haldið er á lofti í tískublöðum – þriflegar konur til sambúðar og barneigna.

Konur keppa um vænlegasta karlinn. Í samfélögum fyrri tíma, þjónaði bæði heimanmundur og brúðgumaþjónusta þeim tilgangi. Heimanmundur tíðkaðist aðallega í lagskiptum samfélögum, þar sem einkvæni var lögbundið, en einungis í um sex af hundraði tilvika.

Eljurígurinn getur orðið býsna beinskeyttur; t.d. að hressa upp á útlitið, brigsla öðrum konum um lauslæti eða deyða börn keppinautanna. Í sumum samfélaga velja konur marga álitlega karla til samræðis til að krækja í bestu erfðirnar handa barni sínu. Þar sem svona fyrirkomulag gildir er einn eljara talinn fyrstifaðir. T.d. eiga konur meðal Achne og Bari þjóðanna í Suður-Ameríku, samræði við marga karlmenn, þegar getnaður hefur átt sér stað, til að skuldbinda þá til framfærslu barnsins. Þeir eru kallaðir aukafeður.

Kona af áðurnefndum kynstofni Ache í Paragvæ skilgreinir óskamakann svo: „Ég á við öflugan karl, sem myndi arka þingmannaleið til veiða og gæti borið þunga byrði. Ég á við karl, sem sliti sér út, þegar aðra skortir þrek, sem réðist í að reisa kofa, þrátt fyrir regn og kulda; karl, sem stæði af sér raunir og hefði úthald. Góður karl er myndarlegur [með aðlaðandi ásjónu]. Þannig karl elska konur. Hann er notalegur í viðmóti, brosleitur og spaugsamur og fallegur.“

Ákveðinnar samsvörunar gætir í nútímasamfélögum, þegar konur velja sér vel stæðan eiginmann sem fyrirvinnu, en leita til æskilegri karla um erfðir. Í sumum nútímasamfélaga Vesturlanda eru karlar ekki færir um að ala önn fyrir fjölskyldu sökum fátæktar. Mæður stunda því raðeinkvæni eða fjölveri.

Rannsóknir á hjónaböndum í eitt hundrað og níutíu samfélögum veiðimanna og safnara leiddi í ljós, að í sjötíu af hundraði tilvika voru hjónabönd skipulögð af foreldrum, en í einungis fjórum af hundraði þeirra réðu hjónaefnin sjálf ráðahagnum. Samdráttur án samþykkis foreldra átti sér stað í fjórtán af hundraði tilvika. Deilur gátu risið í samfélögum, þar sem um var að ræða brúðarverð eða vinnuskyldu af hálfu brúðgumans. Sums staðar tíðkaðist að skiptast á mökum. Í viðamikilli rannsókn, þ.e. á tíu þúsund manna þýði meðal þrjátíu og sjö þjóða eða ættflokka, kom í ljós, að konum þótti mikilvægast að verðandi brúðgumi ætti góða efnahagslega framtíð fyrir sér. Frami og metnaður karlanna skipti meginmáli. Ámóta viðamikil rannsókn á skilnaðarorsökum afhjúpaði, að ónógur stuðningur af karla hálfu væri mikilvægust þeirra.

Í vestrænum samfélögum samtímans er sviðsmyndin svipuð. Konur af alls konar bergi brotnar, á mismunandi aldri og með ólíkan efnahag, völdu sér eiginkarla, sem betur voru menntaðar en þær og höfðu hærri laun. Þessi veruleiki endurspeglast í skáldskapi, sem höfðar til kvenna á okkar méli og reyndar í tveim sögum Gamla Testamentisins. Í sögum þessum er karlsöguhetjan, sem konan hreppir að lokum, jafnan eldri herra, drottnunargjarn og vel fjáður.

Í ljósi þess, sem að ofan er sagt, ætti ekki að koma á óvart, að rannsóknir víða um heim bendi ákveðið til þess, að karlar taki trúnaðarbrot í kynlífi fremur nærri sér, en konur aftur á móti tilfinningalegt trúnaðarbrot karla sinna.