Lýðræðislufsur eða -lyddur

Ástralski fræðimaðurinn, Paul Collits, hefur skrifað hressandi hugvekju um okkur sem lýðræðisverur. „Tilfinningaskilningur opinberrar stefnumótunar og annarra synda ríkisvaldsins“ (Emoting Our Way to Public Policy, and Other Sins of the State).

Hann segir m.a. á þessa leið:

Einu sinni gilti samningur milli kjörins fulltrúa og kjósenda, þess efnis, að kjósandinn léði fulltrúa vald, þ.e. framseldi sjálfsvald sitt, svo fulltrúinn mætti beita því af ábyrgð í þágu umbjóðandans. Sá samningur virðist rofinn, því báðar forsendur hans, þ.e. skyni gæddur og upplýstur kjósandi og ábyrgðarfullur stjórnmálamaður, eru bak og burt.

Það ber ekki á öðru en að sumir stjórnmálamanna vilji oss illt, oft með skírskotun til hinnar eða þessarar hugmyndafræði. Þeir vilja líka stela auðlindum okkar og meina okkur um að taka ákvarðanir. Þar af leiðandi göngum við rýrð til skógar.

Það horfir jafnvel alvarlegar við, að kjósendur á liðandi stundu eru fákænir, yfirborðskenndir og hafa takmarkaðan áhuga á því að setja sig inn í opinbera stefnumótun. Þeir eru „skynlausir“ (rationally ignorant) eins og bandaríski hagfræðingurinn, Anthony Downs (1930-2021) orðaði það.

Kjósendur hafa helst rænu á að skoða eigin nafla og leikföngin sín, en láta hið opinbera fara sínu fram, enda þótt það feli í sér meingjörð gagnvart þeim sjálfum og meðreiðarfólki. Því þeir hafa gefið frá sér hlutdeild í stjórnmálunum. Þeir eru samvöxtur fábjána – sem þó eru nægilega viti bornir til að stafi af þeim hætta – og algerum trúðum, sem skeyta engu um það, sem efst er á baugi, og aflvaka þess.

Kjósendur samtímans hafa þann háttinn á að taka afstöðu til málefna líðandi stundar á grundvelli tilfinningavelgju, þ.e. með hvaða hætti stefnumörkun skírskotar til tilfinninga þeirra. Þeir kasta sér yfir ellegar vísa á bug innantómum orðavaðli og áróðri eins og „umhverfisneyð,“ „ást er í ástinni fólgin,“ „látum vísindin vísa okkur leið,“ „líf blökkumanna skipta máli,“ „við erum í sama báti,“ „stöðvið dreifinguna,“ „fletjum út kúrfuna,“ og þess háttar.

Og til að bæta gráu ofan á svart trúir fólk því af einlægni (að minnsta kosti yfirborðslega), að þessi heróp eða vígorð feli í sér merkingarbæran sannleik, grundvallaðan á rannsóknum eða greiningum.

Kenndadrafl í sambandi við stefnumótun er nútíma fyrirbæri. Það er í fullu samræmi við sjálfhverfa, grunnhyggna og siðtóma kynslóð, sem ekkert stjórnmálavit hefur til að bera, og er haldin þeirri misgá, að tilfinning sé hugsun – eða jafnvel enn verra, tilveran sjálf. Þegar svo er komið, verður hið fáránlega að rétttrúnaði á samri stundu.

Eins og gefur að skilja dregur stefnumótun í stjórnmálum dám að andlegu atgervi kjósenda. Innantóm vígorð koma í stað eiginlegrar stefnumótunar eins og; „Hrein orka,“ „umhverfisviðgerðir,“ „kolefnisleysi“ og „covid-öryggi.“

Hjörðin lætur viljug að stjórn, lætur sig í engu varða stjórnarhætti á grundvelli rangfærslna og dægurflugna, og hefur þannig greitt götu stjórnunarfaraldra, þar sem tilbúinn vandi er leystur með tilbúnum lausnum, sem kosta skattgreiðendur stórfé. Stjórnvöld og stjórnmálaflokkar iða af ánægju með þessa þróun lýðræðisins.

Hinn nýi lýðræðissáttmáli er þessi: „Við lofum að veita þér þægindi og áhyggjuleysi í lífinu - með hagsældarásýnd - í skiptum fyrir rænulaust afsal sjálfsvaldsins, sem þú felur okkur á vald.“

Enn er af meiru að taka.

https://paulcollits.substack.com/p/emoting-our-way-to-public-policy?utm_source=post-email-title&publication_id=762698&post_id=85077380&isFreemail=true&utm_medium=email

Opið bréf til Skólameistarafélags Íslands

(Birtist í Morgunblaðinu 15. nóv. 2022.)

Virðulegi formaður, Helga Kristín Kolbeins!

Í kvöldfréttum RÚV 7. okt. 2022 var tekið viðtal við varaformann Skólameistarafélags Íslands, Sigríði Huld Jónsdóttur. Hún sagði: ”Ef ég hef ekki lögmætar ástæður fyrir því, þá getur nemandinn, ég tala nú ekki um ef hann er yngri en átján ára, að þá fer hann í mál við skólann. Og hann vinnur það mál. Það eru þau mál sem að skólameistarar eru að vísa í núna, því það hefur gerst, að nemendur, sem hafa beitt ofbeldi inn í skóla, hefur verið vísað úr skóla, en annað dómsstig segir svo, ”þér ber að taka við nemandanum aftur.” Þannig að þessi lögfræðilega hlið, það þarf að skýra hana. … Sem samfélag verðum við að fara að koma í veg fyrir það, að þessi nauðgunarmenning sé til staðar, hún er til staðar því miður, henni er viðhaldið því miður. Við viljum í skólunum leggja okkur fram til þess að hætta þessu, nauðgunarmenningu. Og okkur tekst það aldrei því miður. Við erum bara mannkyn, við erum mannleg og vont fólk verður áfram til. En við skulum ekki reyna að búa það til. Það er algjörleg markmið allra skóla að huga að velferð allra nemenda í skólunum.“

Í viðtalinu kemur ekkert fram um, hvað í hugtakinu, nauðgunarmenningu, felst, en Sigríður Huld nefndi, að stundum sé ekki fótur fyrir ákærunum. (Hugtakanotkunin er í sjálfu sér athygliverð. Hvernig má það vera, að nauðgun lýsi menningu í framhaldsskólunum?) Ekki er upplýst, hvernig það sé leitt í ljós, hvort um sé að ræða innri dómstól skólanna eða alvöru dómstóla. Það er hvorki upplýst um fjölda ákæra um nauðganir, né hlutfall saklausra pilta eða stúlkna af heildarfjölda ákærðra.

Þessi nauðgunar(ó)menning skapar mér ugg. Á grundvelli upplýsinga frá Sigríði Huld bið ég vinsamlegast um skilgreiningu Skólameistarafélagsins á nauðgunarmenningu; nánari skýringar á því, hvernig skólarnir leiði í ljós sekt eða sakleysi ákærðra; nánari upplýsingar um umfang þessarar menningar, þ.e. heildartölu og kynhlutfall ákærðra á vettvangi skólans, hlutfall ákærðra og kyn þeirra, sem vísað er til lögreglu, og hlutfall dóma sektar og sýknu ákærðra nemenda við dómstóla landsins og kyn hlutaðeigandi.

Að lokum falast ég eftir upplýsingum um viðbrögð skólanna við fölskum ákærum. Er þeim, sem setja fram falskar ákærur, vísað úr skóla eða þeir kærðir til lögreglu? Hver eru kynjahlutföll falskra sakarábera, hvernig er nauðgunarmenningu „viðhaldið“ í framhaldskólum landsins og hverjir eru ábyrgir fyrir slíku viðhaldi?